Music Box (1) ... & καλή σας ακρόαση ...

Οι Rail Band στα χρόνια του ΄70

Oι Rail Band είναι ίσως η πιο θρυλική ορχήστρα του Μάλι. Με έδρα της το "Buffet Hôtel de la Gare de Bamako", στο ένα άκρο της σιδηροδρομικής γραμμής μεταξύ Μάλι και Σενεγάλης, υπήρξε καθ' όλη την δεκαετία του '70 μία από τις σημαντικότερες μπάντες της Δυτ. Αφρικής και αποτέλεσε εφαλτήριο για τις σταδιοδρομίες πολλών σπουδαίων μουσικών, όπως οι Djelimady Tounkara, Salif Keita, Mory Kante & Tidiani Koné.

Όλα ξεκίνησαν περί τα τέλη  του 1969, σε μια περίοδο που το στρατιωτικό πραξικόπημα του Moussa Traore (ήδη από το 1968) είχε προβεί σε μεγάλες περικοπές στις τέχνες, διακόπτοντας βίαια την πολιτιστική ανάπτυξη που γνώρισε η χώρα τα προηγούμενα χρόνια. Ο πρώτος πρόεδρος (Modibo Keita), είχε δημιουργήσει ένα σύστημα περιφερειακών και εθνικών συγκροτημάτων, καθώς πίστευε ότι η μουσική ήταν ένας τρόπος να προωθηθεί η ιδέα της ενότητας και της αφρικανικής ταυτότητας στο νεαρό & "πολυπολιτισμικό" αυτό έθνος. "They broke everything Modibo Keita had made" -θυμάται ο Djelimady Tounkara- "national dance troupe, national band, national theater....Broken, broken, broken".

Σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης της νέας αυτής κατάστασης, η διεύθυνση της Εταιρίας Σιδηροδρόμων του Μάλι θα προβεί στην χορηγία για την δημιουργία μιας μπάντας που θα έπαιζε στο ξενοδοχείο δίπλα στο σιδηροδρομικό σταθμό του Bamako. Εκείνα τα χρόνια η περιοχή γύρω από τον σιδ. σταθμό αποτελούσε το κέντρο της διασκέδασης για μια ευρεία πελατεία, αποτελούμενη από ανθρώπους της νύχτας, επιχειρηματίες, ταξιδιώτες, κυβερνητικούς αξιωματούχους, διπλωμάτες, λάτρεις της μουσικής, πόρνες κλπ.

Τελικά το Υπουργείο Πληροφοριών αποφάσισε την χρηματοδότηση της ορχήστρας, μετά από αίτημα του Ali Dialo (διευθυντή του ξενοδοχείου), στα πλαίσια ενός προγράμματος για τον τουρισμό. Κάπως έτσι γεννιούνται οι Rail Band de Bamako, που εξαρτώνται άμεσα από το Δ.Σ. των Σιδηροδρόμων, με σκοπό την διασκέδαση των ταξιδιωτών και των πελατών του ξενοδοχείου, αλλά και τον εκσυγχρονισμό της λαογραφίας της χώρας.

Η δημιουργία της ορχήστρας ανατέθηκε στον griot & σαξοφωνίστα Tidiani Koné (1926-2001), έναν εξαιρετικό και παράλληλα υποτιμημένο jazzman, που οδήγησε την μουσική του Μάλι πέρα από τις ως τότε αφροκουβανέζικες & ευρωπαϊκές επιρροές. Πρώην μέλος της "Orchestre National Α", ξεκίνησε παίζοντας παραδοσιακά όργανα, όπως n'goni και φλάουτο, και είναι ο πρώτος που εισήγαγε το σαξόφωνο στην Manding μουσική. Πολλοί τον τοποθετούν δίπλα στους Momo Wandel & Manu Dibango. Ο Tidiani είχε ακούσει για έναν εικοσάχρονο τραγουδιστή & κιθαρίστα, ο οποίος είχε "χρυσή φωνή" και ονομαζόταν Salif Keita. Απόγονος του Soundjata, ιδρυτή της αυτοκρατορίας Mandingo το 13ο αιώνα, ο Keita ήταν ένας από τους ευγενής. Στην αρχή  φαίνεται πως αρνήθηκε την συμμετοχή του στην ορχήστρα, από τον φόβο του χλευασμού (λόγω του αλφισμού του) και της μη griot καταγωγή του, παρόλο που ήταν άστεγος και ανίκανος να εργαστεί  λόγω της κακής όρασης. Λέγετε πως εμφανίστηκε για πρώτη φορά (τον Μάρτιο του 1970) με μια πετσέτα γύρω απ' το κεφάλι του, στο πίσω μέρος της σκηνής.

Οι δυο τους (Tidiani & Salif), μαζί με τον ρυθμικό κιθαρίστα Mamoutou Diakité, είναι και τα ιδρυτικά μέλη της μπάντας, που θα στελεχωθεί και από τους: TImbales - Marius, Percussion - Abdouramane Koumaré, Guitars - Nabé Baba & Ousmane Sogodogo. Οι Rail Band θα αρχίσουν να παίζουν σε μόνιμη βάση στο μπαρ του "Le Buffet Hôtel de la gare" και πολύ γρήγορα θα αποκτήσουν μεγάλη φήμη σε όλη την Δυτ. Αφρική, κυρίως χάρη στην ερμηνεία του Keita στο Mande "ρεπερτόριο". Η επιτυχία αυτή επισφραγίστηκε  λίγους μήνες αργότερα με την κυκλοφορία του πρώτου άλμπουμ: Orchestre Rail-Band de Bamako (1970), που περιλαμβάνει και την περίφημη απόδοση του έπους της Soundiata (Sunjata) από τον Salif.

Μέσα στα επόμενα χρόνια το συγκρότημα θα βρίσκεται σε συνεχή αναβρασμό με αρκετές καινοτομίες & αλλαγές στην σύνθεση του. Ο "εξηλεκτρισμός" και η δυναμική συγχώνευση της jeliya  και άλλων παραδοσιακών μορφών της μουσικής του Μάλι με το rock, το blues, το funk και την latin μουσική ήταν ιδιαίτερα τολμηρή, και η επιρροή της είναι  ισχυρή ακόμη και σήμερα. Η μπάντα έγινε ένα πραγματικό εργαστήρι για πειραματισμό, ειδικά μετά την ένταξη του κιθαρίστα Djelimady Tounkara, που αντικατέστησε τον Nabé Baba, και του νεαρού τραγουδιστή & πολυοργανίστα Mory Kanté.

Γεννημένος στην Γουινέα και μεγαλωμένος στο Μάλι, ο Mory Kanté, που έπαιζε balafon και αργότερα έγινε διάσημος ως βιρτουόζος της κόρα, μπήκε στο συγκρότημα ένα χρόνο μετά τον Salif Keita και στην αρχή έπαιζε κιθάρα. Αλλά πραγματική φιλοδοξία του ήταν να τραγουδήσει. Η ευκαιρία που ζητούσε του δόθηκε από τον Tidiani, καθώς η Mandingo λαογραφία βασίζεται συχνά σε ντουέτα, όπου κάθε ένας από τους τραγουδιστές ερμηνεύει κάποιον από τους χαρακτήρες της αφήγησης. Σύντομα ένας ισχυρός ανταγωνισμός θα αναπτυχθεί μεταξύ των δύο τραγουδιστών, που θα έχει σαν αποτέλεσμα την αποχώρηση του Keita από την μπάντα (1973 ή 74) και την προσχώρηση του στο "αντίπαλο" συγκρότημα των: Les Ambassadeurs. (Η αντιπαλότητα των οικογενειών Keita & Kanté επεκτείνεται πάνω από 700 χρόνια, όταν ο Soudjata Keita, πρώτος αυτοκράτορας των Manding, ήρθε σε σύγκρουση με τον Soumagoro Kante, ηγέτη των σιδηρουργών και τον οδήγησε στην εξορία). Ο Mory θα είναι τώρα ο τραγουδιστής των Rail, μαζί με τον Magan Ganessy να ερμηνεύει στην γλώσσα των Bambara & τον Djelimady Sissoko.

Περίπου την ίδια περίοδο (με τον Mory) ο Djelimady Tounkara θα γίνει και αυτός μόνιμο μέλος της ορχήστρας. Είχε συνεργαστεί μαζί της στην αρχή, πριν φύγει για ένα μικρό διάστημα στο Dakar, παίζοντας στην house band του Miami club. Με προϋπηρεσία στην Orchestre National (μαζί με τον Tidiani  Koné) θα εξελιχθεί σε έναν από τους σπουδαιότερους κιθαρίστες της Δυτ. Αφρικής και δεν θα αργήσει να γίνει ο ενορχηστρωτής & το μεγάλο αστέρι του γκρουπ.

Εμπνευσμένος από την παράδοση, είχε εκσυγχρονίσει & προσαρμόσει την ηλεκτρική κιθάρα ώστε να μεταφέρει το ηχόχρωμα, τον χαρακτήρα και τον τρόπο παιξίματος των παραδοσιακών οργάνων (kora, balafon, n'goni ), αποτελώντας έτσι πηγή έμπνευσης για μια ολόκληρη γενιά μουσικών.

Για τον εξίσου μεγάλο κιθαρίστα Kante Manfila και το σύντομο πέρασμα του από τους Rail (λίγο πριν ακολουθήσει τον Salif στους Les Ambassadeurs), λίγα πράγματα είναι γνωστά και δύσκολο να διασταυρωθούν.

Παράλληλα η σύνθεση της μπάντας θα μεγαλώσει με την ένταξη ενός διευρυμένου κρουστού τμήματος (Drums, Bongos, Percussion), ενός τρομπετίστα και ενός ακόμα κιθαρίστα, που συνολικά έφταναν τους τέσσερεις!

Μία χαρακτηριστική "line up" εκείνης της περιόδου είναι: Vocals - Mory Kanté, Magan Ganessy, Sissoko Djelimady / Balafon - Mory Kanté / Drums - Pacheco / Bongos - Korobala / Percussion - Moussa Traore, Abdouramane Koumaré / Trumpet - Sourakata Cisse / Tenor and alto Sax - Kone Tidiani / Guitars - Djeliady Tounkara, Chiek Traore, Mamoutou Diakité, Ousmane Sogodogo.

Μέχρι το 1979 και με περίπου αυτή την σύνθεση, θα κυκλοφορήσουν μια πλειάδα μικρών & μεγάλων δίσκων (δισκογραφία  εδώ), που είναι αδύνατη η αναφορά σε όλους. Ενδεικτικά, αναφέρω κάποιες από τις εγγραφές που ξαναβγήκαν τελευταία στην επιφάνεια. Η πρώτη ηχογράφηση με τους Kanté & Tounkara στην σύνθεση είναι το: "Rail Band - Buffet Hotel de la Gare. Bamako" (1973), το οποίο επανεκδόθηκε πρόσφατα από την Superfly Records και περιέχει ένα  από τα ομορφότερα κομμάτια των Rail, το : "Duga".

... αλλά και το "Moko jolo", με την "à la James Brown" ερμηνεία του Mory Kante.

Το 1975 οι Rail Band, βρισκόμενοι στο δημιουργικό αποκορύφωμα τους, θα πάνε για περιοδεία στη Νιγηρία, όπου και θα ηχογραφήσουν 5 άλμπουμ, μεταξύ των οποίων και την σχεδόν 28λεπτη απόδοση της Soundiata από τον Mory (1975).

Ένας μεγάλος αριθμός των εγγραφών αυτής της περιόδου  έχει συμπεριληφθεί στην "τρίτομη" (έξι cd's) έκδοση της Belle Epoque series , όπου υπάρχει και η πρώτη εκτέλεση του "Mansa" (1975), από το: Rail Band - (Série Folk Rail 4")"  

Λίγο αργότερα ο Tidiani Koné θα αποχωρήσει από την μπάντα, για να συνεργαστεί στην συνέχεια με τους Οrchestre Polyrythmo de Cotonou. Είναι τότε που η γνωριμία του Mory με τον Fela και η εμφάνιση τους στο Παναφρικάνικο φεστιβάλ στο Lagos (1977) θα αποτελέσουν αφορμή για πειραματισμό με τον afrobeat ήχο. Το “Sinsimba” (1977), αλλά και "Dugu Kamaleba, που κυκλοφόρησε μόλις το 75, είναι 2 χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Μέχρι το 1979 και την επιστροφή της ορχήστρας στο Μάλι, πολλά πράγματα θα έχουν αλλάξει. Ο Mory Kante θα ξεκινήσει σόλο καριέρα, ο Tidiane Koné έχει μετακινηθεί στο Μπενίν και ο Djelimady Tounkara θα διακόψει για λίγο καιρό την συνεργασία του, προκειμένου να μείνει κάποιο χρονικό διάστημα στο Αμπιτζάν. Από εδώ και πέρα ξεκινάει η "τρίτη περίοδος" των Rail Band, που επικεντρώνεται κυρίως γύρω από τον Tounkara.

Πηγές: Parisdjs, Afropop, Muzikifan, Womad.org

Karantamba - Ndigal

Για τον Bai Janha (Sweet Fingers) έχω αναφερθεί εδώ. Προσθέτω μόνο λίγα λόγια παραπάνω, παρμένα απο το "Press Release" της νέας δουλειάς του Αδαμάντιου Καφετζή (Teranga Beat). Ως κιθαρίστας, band leader, συνθέτης, στιχουργός ή ενορχηστρωτής, συμμετείχε σε πολλά συγκροτήματα της Γκάμπια, από την δεκαετία του ΄60 έως τις αρχές του ΄80, όπως οι Black Star, Whales Band, Fabulous Eagles Band, Supreme Eagles Band, Gambia Police, Lords Band, Alligators, Super Alligators Band, Guelewar, Ifang Bondi και Tambato. Από τα τέλη της δεκαετίας του '70 και παράλληλα με την συμμετοχή του στους Ifang Bondi, θα αφιερωθεί ακόμα περισσότερο στην έρευνα των Manding παραδόσεων και την ενσωμάτωση σ' αυτές της σύγχρονης τεχνολογίας.

Κάπως έτσι το 1982 ο Bai θα σχηματίσει τους "Karantamba International Band", ένα σχολείο για νέους μουσικούς, με αντικείμενο την κατάρτιση τους στην μουσική και τις τέχνες και την προώθηση της πολιτιστικής ανάπτυξης. Μέσα σε έξι μήνες θα κυκλοφορήσουν την πρώτη τους κασέτα "Sira Nahal Saraba", ενώ θα ακολουθήσουν άλλα δύο άλμπουμ, τα "Lady Chilail Jawara" & "Gambia Mansakunda". Κάποιες όμως από τις ηχογραφήσεις που πραγματοποίησαν δεν εκδόθηκαν ποτέ. Μία απ' αυτές έλαβε χώρα στο Club "Sangomar" του τεχνικού Moussa Diallo (βλ.εδώ), στην πόλη Thiès της Σενεγάλης, στις 16 Αυγούστου 1984 και που σύντομα θα έχουμε την χαρά να την απολαύσουμε. Εν' αναμονή  λοιπόν της νέας κυκλοφορίας του "Teranga Beat" : Karantamba - Ndigal,  που την περιμένουμε στις 5 Μαρτίου ...
            

Αντιγράφω από το  "Press Release":  

"Teranga Beat proudly presents Bai Janha alias "Sweet Fingers" and his psychedelic steamroller Karantamba. Composer, arranger, guitar player of Guelewar & Ifang Bondi, Bai Janha is undisputedly the most important musician to have come from Gambia. Band leader of the groups Black Star, Whales Band, Fabulous Eagles & Supreme Eagles, founder of the group Alligators who later became the Guellewar, Bai is the one who created the unique psychedelic sound in the region of Sene-Gambia, mixing traditional compositions with Soul. This record presents Bai Janha with his last group, Karantamba, a school for young musicians, in a totally unreleased recording, recorded in Thiès (Senegal) at "Sangomar" Club the 16th of August 1984. The double gatefold LP's liner notes and CD's booklet include more information and photographs outlining all the way of the living legend's musical career and the wicked percussive rhythms and compositions of this album. We hope you will enjoy!"



Πηγή: http://beyond-buzz.blogspot.com/p/karantamba-ndigal.html