Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2012

Mary Afi Usuah - Ένα Afro διαμάντι ή μιά Νιγηριανή στην Ρώμη.

Για την Νιγηριανή τραγουδίστρια Mary Afi Usuah ελάχιστα πράγματα μου ήταν γνωστά μέχρι πρόσφατα.Την γνώριζα από ένα κομμάτι της, που περιλαμβάνεται στην συλλογή της Soundway: Nigeria Special-Volume 2, το "Ima Mma Nyem" & που υπάρχει μόνο στην "βινυλική" έκδοση. Από το πρώτο άκουσμα καταλαβαίνεις ότι πρόκειται για μια ιδιαίτερα χαρισματική φωνή, κάπως ασυνήθιστη για τα ΑfroFunk δεδομένα της περιοχής, που σε παραπέμπει περισσότερο σε μια "δυτική" θα έλεγα μουσική κουλτούρα (αναφέρομαι πιο πολύ στην ερμηνεία).

Το ενδιαφέρον μου γι' αυτήν άρχισε να κεντρίζεται ακόμα παραπάνω από την σχεδόν πλήρη απουσία πληροφοριών (έως τότε), αλλά και από ένα  άλλο τραγούδι της στο Youtube, το "From me to you" (όπου ο "uploader" δεν μας παρέχει κανένα στοιχείο). Όλα αυτά μέχρις ότου μια συνέντευξη του γνωστού bloger & συλλέκτη VoodooFunκ έριξε λίγο φως στην υπόθεση. Από εκεί λοιπόν μαθαίνω για ένα άλμπουμ της Usuah, μαζί με τον Dan Satch & The Atomic 8 (παραγωγή του Dan Satch), που ηχογραφήθηκε μετά την επιστροφή της από την Ιταλία, όπου και σπούδασε κλασσικό τραγούδι.
Όπως λέει ο ίδιος: "This is one of the deepest and most unique records I've ever heard. A captivating hybrid of Spiritual Jazz and Afrobeat..." 

Λίγο αργότερα, από μια άλλη συνέντευξη του DJ & bloger Uchenna Ikonne, θα πληροφορηθώ περισσότερα γι' αυτόν τον δίσκο. Έχουμε να κάνουμε με το:
"Mary Afi Usuah & the South Eastern State Cultural Band – Ekpenyong Abasi LP (SESCULT, 1975)". Παραθέτω το συγκεκριμένο απόσπασμα:
"Mary Afi Usuah is one of Nigeria’s unsung national treasures. She trained in opera singing in Italy and sang on the score of a couple of movies there, such as Demofilo Fidani’s spaghetti western "And Now Recommend Your Soul to God". She also happened to be my music teacher for a while in the early 80s, but I didn’t know at the time that she had recorded this amazing album with highlife bandleader Dan Satch Joseph. It’s so rich and deep and spiritual, with notes of rock, jazz, traditional rhythms and European film music. Soundway included a track from this LP, “Ima Mma Nyem” on the Nigeria Special 2 compilation, so you should check that out."
Για όσα ενδιαφέροντα λέγονται εδώ θα επανέλθω λίγο παρακάτω.
Γνώμη μου είναι πως, το σπάνιο αυτό άλμπουμ, είναι ένα από τα "διαμάντια" εκείνης της περιόδου και ας ελπίσουμε πως κάποιος θα ενδιαφερθεί για μια προσεγμένη επανέκδοση του. Να σημειώσω ακόμα ότι, μέχρι τα τώρα τουλάχιστον, δεν το έχω δει να διακινείται σε κάποιο διαδικτυακό δισκοπωλείο.



Ο Uchenna (στην συνέντευξη του) μας λέει ότι η Mary Afi Usuah σπούδασε όπερα στην Ιταλία και επίσης πως τραγούδησε και σε κάποια spaghetti western, όπως το "And Now Recommend Your Soul to God" ("Ed ora raccomanda l'anima a Dio"  ο πρωτότυπος τίτλος στα Ιταλικά).
Πότε συνέβησαν όλα αυτά άραγε και τι άλλα πράγματα είχε κάνει στην Ιταλία; 
Η αναζήτηση της ταινίας στο Coogle είχε ανέλπιστα (για' μένα) αποτελέσματα.Το πρώτο είναι ότι το τραγούδι, που ερμηνεύεται στο παραπάνω soundtrack (1968) από την Usuah, είναι το "Just a Coward" του Franco Bixio και έχει κυκλοφορήσει σε 45άρι από την ιταλική Cinevox - CS 1060.
Cinevox ιδρύθηκε στα μέσα της δεκαετίας του "60, κυκλοφορώντας κυρίως soundtracks, και στον κατάλογο της βρίσκονται ονόματα όπως των: Ennio Morricone, Piero Piccioni, Giorgio Gaslini κλπ.).



Στην συνέχεια, και κοιτάζοντας τον κατάλογο της εταιρίας, διαπίστωσα την ύπαρξη άλλων δύο "45αριών" που κυκλοφόρησαν με το όνομα Mary Afi (χωρίς Usuah). 

Είναι τα: "Kiss me" & "Molto di più" και υπάρχουν στο amazon.de. Eίχε λοιπόν η Usuah μια pop-soul καριέρα στην Ιταλία;
Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι έχουμε να κάνουμε με το ίδιο πρόσωπο, καθώς στο "Just a Coward" αναγράφεται το όνομα: Mary Usuah.
Σε ένα "ιντερνετικό" record shop διάβασα τα εξής: "Afi Mary Less known Afro Female Yéyé Beat mod dancer Italian vocal !
Aka Mary Afi Usuah: African female Freakbeat soul dancer, not so many records was recorded in that R&B Mod 60s sound direction, sing in Italian too !"
.  Το αναφέρω, χωρίς να παίρνω κατά γράμμα τα όσα γράφονται εδώ ή εκεί, μόνο & μόνο γιατί έχει ενδιαφέρον ο τρόπος που περιγράφεται η Mary, αλλά και το είδος της μουσικής που τραγουδούσε τότε.
Τόσο το "hairstyle" όσο και όλο το "look" νομίζω ότι το επιβεβαιώνουν.
Για του λόγου το αληθές ακούστε και το "Molto di più", που μου αρέσει ιδιαίτερα.
                                                        
Mary Afi  - Molto di più

Υπάρχει όμως και η Usuah  με την κλασσική παιδεία. Μόλις τις τελευταίες μέρες, κάποιες λίγες ακόμα πληροφορίες ήρθαν να συμπληρώσουν το παζλ.
H Mary Afi Usuah γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Νιγηρία και ασχολήθηκε με τη μουσική από την παιδική ηλικία της. Μέσα από τις δραστηριότητες της ως performer στα τέλη της δεκαετία του πενήντα, της απονεμήθηκε υποτροφία από την ιταλική πρεσβεία στη Νιγηρία για να μελετήσει το τραγούδι στην Ιταλία, το 1963. Σπούδασε στο St. Cecilia Conservatory of Music στην Ρώμη, από όπου και αποφοίτησε με διάκριση το 1967. Μεταξύ 1968-74 τραγούδησε επαγγελματικά, τόσο ως «δραματική σοπράνο» στην όπερα, όσο και στην ιταλική τηλεόραση & κινηματογράφο. Ερμήνευσε μια μεγάλη γκάμα, από κλασσικό ρεπερτόριο μέχρι spirituals, jazz , pop κλπ. Τον Φεβρουάριο του 1974 θα επιστρέψει στην πατρίδα της και το 1975 ή 76 θα κυκλοφορήσει το Ekpenyong Abasi. Πρόσφατα διάβασα και για άλλο ένα άλμπουμ (την ύπαρξη του οποίου διασταύρωσα μόλις σήμερα - ημέρα της ανάρτησης), το Africa Woman (1979), αλλά τίποτα περισσότερο αναφορικά με αυτό. Από δω και πέρα τα μουσικά της "ίχνη" χάνονται. Ξέρω μόνο ότι ασχολήθηκε με την διδασκαλία, όπως μας λέει και ο Uchenna (του οποίου υπήρξε για λίγο διάστημα δασκάλα στις αρχές του '80).

Τρίτη 3 Ιανουαρίου 2012

Orchestre du Bawobab - N'Wolof - Laye M'Boup

Αυτές τις ημέρες ξαναβρέθηκε στο επίκεντρο της προσοχής μου το άλμπουμ "N'Wolof" (Live) των Orchestra Baobab (Orchestre du Bawobad).
Πρόκειται περισσότερο για μια συλλογή που περιλαμβάνει μερικές από τις ηχογραφήσεις των πρώτων ημερών (κάποιες ανέκδοτες), ρίχνοντας φως σε αυτήν την, σχετικά άγνωστη, περίοδο του γκρουπ (1971-72). Κυκλοφόρησε από την Dakar Sounds το 1998 (Dakar Sounds Vol 7). Τα κομμάτια είναι ηχογραφημένα ζωντανά (χωρίς κοινό), στο club Baobab στο Ντακάρ, με τα περισσότερα να έχουν γραφτεί από τον Griot τραγουδιστή  Laye M'Boup, ο οποίος ερμηνεύει και κάποια απ' αυτά.
Όπως μαρτυρά και ο τίτλος της έκδοσης, πέρα από οτιδήποτε άλλο, το κύριο ενδιαφέρον της βρίσκεται στην χρήση της γλώσσας Wolof στο τραγούδι.
Και το ενδιαφέρον γίνεται ακόμα μεγαλύτερο αν αναλογιστούμε ότι πρώτοι οι Baobab επιχείρησαν κάτι τέτοιο. Να παντρέψουν δηλαδή την Αφροκουβανέζικη μουσική κουλτούρα με τις αρχαίες παραδόσεις των Griots. Έριξαν με αυτό τον τρόπο τον σπόρο του mbalax, παρόλο που οι ίδιοι δεν υπήρξαν ποτέ ένα mbalax γκρουπ. Ως ένα βαθμό επηρεάστηκαν περισσότερο απο τις φωνητικές αρμονίες της περιοχής του Casamance (νότια της Γκάμπια), απ' όπου και κάποια μέλη της μπάντας και λιγότερο απο τους ρυθμούς της ενδοχώρας.
Χαρακτηριστικό κομμάτι του άλμπουμ είναι η πένθιμη μπαλάντα "Aduna Jarul Naawo" που αργότερα τυπώθηκε ως "Dee Moo Woo" και ερμηνεύεται από τον Ndiouga Dieng.



( Θα ήθελα να ανοίξω μια παρένθεση εδώ για να πω ότι η χρήση των Wolof  στην Σενεγαλέζικη μουσική  έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην δημιουργία του mbalax. Μέχρι τότε τα "σπασμένα" Ισπανικά (τα οποία δεν καταλάβαιναν οι περισσότεροι) ήταν κυρίως η γλώσσα που τραγουδιόντουσαν τα Latin τραγούδια. Ήταν όμως η εισαγωγή των Sabar και των άλλων παραδοσιακών κρουστών , που αντικατέστησαν σταδιακά τις timbales και τα congas, αυτή που έδωσε την μεγάλη ώθηση. Ως προς αυτό οι Baobab παρέμειναν πιστοί θεματοφύλακες της AfroCuban παράδοσης, πηγαίνοντας την ωστόσο αρκετά μακρύτερα.)

Κεντρικό πρόσωπο εδώ (και πρωταγωνιστής του παραπάνω εγχειρήματος) δεν είναι άλλος από τον Laye M'Boup (που προανέφερα), ο πρώτος Σενεγαλέζος που τραγούδησε αστική μουσική στην μητρική του γλώσσα,"εξαφρικανίζοντας" (Africanisation) τρόπο τινά την μουσική της πατρίδας του.
Πρωτοπόρος, εξαιρετικός τραγουδιστής, συνθέτης & συγγραφέας και έχοντας υπηρετήσει την παραδοσιακή μουσική στην Ensemble lyrique traditionnel, αποτέλεσε & αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς σύγχρονους & νεώτερους του. Στην σύντομη ζωή του (βρήκε τραγικό θάνατο στις 23 Ιουνίου 1975, σε αυτοκινητιστικό ατύχημα στα 38 του χρόνια) υπήρξε βασικό στέλεχος των Baobab της πρώτης περιόδου, συνθέτοντας και ερμηνεύοντας μερικά από τα ομορφότερα τραγούδια τους.
"..Ήταν ο τρόπος που τραγουδούσε στην γλώσσα των Griots, που σε συνδυασμό με το "σεξαπίλ" του, σίγουρα προσέφερε αρκετά στην δημοτικότητα των Baobab, κυρίως μεταξύ των γυναικών.." αναφέρει σε μια συνέντευξη του ο Balla Sidibe
( τραγουδιστής & κρουστός στην μπάντα).
Το κομμάτι του: "Nijaay" ή  "Nidiaye" ή "Ν'Diaye", έτσι όπως το ερμηνεύει συγκλονιστικά ο ίδιος (περιέχεται στο "N'Wolof") , είναι ένα από τα πιο "πολυεκτελεσμένα" τραγούδια της Σενεγάλης και δεν λείπει σχεδόν ποτέ από τα live των Baobab. Είναι ένα τραγούδι, "στοιχειωμένο" από την προσωπική εμπειρία του Laye & που αναφέρεται στις χαρές και τις ευθύνες του γάμου. Η συγκεκριμένη εκτέλεση  δεν υπάρχει σε κάποιο επίσημο άλμπουμ των Baobab και είναι "χαράς ευαγγέλια",  μιας και εδώ εκτός του Laye μπορείτε να απολαύσετε και  ένα εξαιρετικό σόλο του Barthélémy Atisso, που δεν υπάρχει στο άλμπουμ του 1972.



Το "Lamine Gey" ή "Lamine Guèye" είναι επίσης άλλο ένα δημοφιλές τραγούδι του Laye, που περιλαμβάνεται στο άλμπουμ, και αναφέρεται στον μεγάλο πολιτικό της Σενεγάλης Lamine Guèye (1981-1968), που υπήρξε ο πρώτος μαύρος δικηγόρος στην Γαλλική Δυτ. Αφρική, την περίοδο της αποικιοκρατίας, και ιδρυτής του PSS
(Σοσιαλιστικό Κόμμα Σενεγάλης).