Δευτέρα 1 Μαΐου 2023

Khandiou & Ndaté: Μια δημοφιλής Wolof ιστορία, μία ταινία και ένα τραγούδι.


• Η ιστορία της Khandiou είναι ένα λαϊκό "παραμύθι" για μια κοπέλα από ένα χωριό της Σενεγάλης, και της καλύτερης της φίλης, της Ndaté. 

Τα δυο κορίτσια μεγάλωσαν μαζί, έπαιζαν μαζί... όλα μαζί.

Την ημέρα του γάμου της όμως η Khandiou, καθώς δεν ήταν παρθένα, αντιμετώπιζε το σοβαρό ενδεχόμενο να χάσει την ζωή της, ακόμα και απ΄ το χέρι του ίδιου της του πατέρα. Ήταν λοιπόν η καλύτερη φίλη της η οποία πήρε την θέση της στο νυφικό κρεβάτι, σώζοντας την από τον θάνατο και την ατίμωση.  
Για τον λόγο αυτό, θυσιάζοντας την τιμή της και παίρνοντας πάνω της την ντροπή -για χάρη της παιδικής της φίλη, η στάση της Ndaté αποτελεί έναν ύμνο στην έννοια και το πνεύμα της φιλίας. 
 
Φαίνεται όμως πως μετά απ' όλα αυτά η Ndaté έμεινε έγκυος και εγκατέλειψε το χωριό, πηγαίνοντας να ζήσει σε άλλο τόπο. Ύστερα από κάποια χρόνια ο τόπος αυτός πλήγηκε από την ξηρασία, ενώ στο χωριό της Khandiou επικρατούσε ευημερία και αφθονία. 
Ήταν η Khandiou τώρα που βοηθούσε την παλιά της φίλη να αντιμετωπίσει τις κακουχίες της ζωής, έως ότου ήρθε κάποια μέρα που της διεμήνυσε ότι δυσκολευόταν πια να το κάνει. Πάει τότε η κόρη της Ndaté (πιθανόν αυτή που συνέλαβε την μοιραία εκείνη νύχτα) να την συναντήσει και να της υπενθυμίσει πως ήταν η άγαμη μητέρα της που έχασε τότε την παρθενιά της για να μπορεί αυτή τώρα να απολαμβάνει μια όμορφη και πλούσια ζωή. 
Ακούγοντας το αυτό η Khandiou ντράπηκε τόσο (σαν να ξαναπήρε την ντροπή επάνω της) που πήγε στο πηγάδι του χωριού και αυτοκτόνησε. 
Μαθαίνοντας για τον θάνατο της η Ndaté πήρε τον δρόμο μέχρι εκεί -στο πηγάδι που χάθηκε η φίλη της, πράττοντας και αυτή το ίδιο...
 
• Η ιστορία, όπως είπαμε, είναι ένας ύμνος στη Φιλία, απηχεί όμως παράλληλα και κάτι από τις πρακτικές των εγκλημάτων τιμής που διαπράττονται ακόμα σε αρκετές μουσουλμανικές κοινωνίες.  
   
• Στην ταινία του Σενεγαλέζου σκηνοθέτη Alhamdou Sy "Doomu Adama - ou seuls ceux qui savent iront au Paradis", που το σενάριο της βασίζεται στην ίδια ιστορία, το "κουβάρι" της υπόθεση ξετυλίγεται από το τέλος προς την αρχή. Στο χωριό, συγγενείς και γείτονες δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι ήταν αυτό που ώθησε τις δύο γυναίκες στη αυτοκτονία. Ο Ιμάμης αρνείται την ταφή τους, την σύμφωνη με το ισλαμικό τελετουργικό (που καταδικάζει την αυτοκτονία), ωστόσο οι οικογένειες τους προβαίνουν από μόνες τους σε αυτήν. Και είναι εκεί, στο νεκροταφείο, που αρχίζει να αποκαλύπτεται σιγά-σιγά η αλήθεια, η δυνατή φιλία που τις ένωνε και ο λόγος της αυτοκτονίας τους...
  
• Με τον δικό τους τρόπο - χάρμα ώτων - την ιστορία της Khandiou μας την αφηγούνται και οι Sahel, ένα από τα σημαντικότερα συγκροτήματα της μετααποικιακής Σενεγάλης, με τον εξαιρετικό και αείμνηστο πολυοργανίστα Cheick Tidiane Tall στα πλήκτρα, τον επίσης αείμνηστο και συγκινητικό Seydina Insa Wade στο τραγούδι, και τον έξοχο Thierno Koité στο σαξόφωνο!


Πέμπτη 20 Απριλίου 2023

South African Jazz Today

Sisonke Xonti, Herbie Tsoaeli, Andile Yenana and Sakhile Simani  (Photograph by Tseliso Monaheng)

Μικρό μουσικό οδοιπορικό (2 ωρίτσες) στην σύγχρονη σκηνή της ΝοτιοΑφρικάνικης Jazz, μέσα από μερικές -περισσότερο ή λιγότερο- πρόσφατες κυκλοφορίες.
Nduduzo Makhathini, Tumi Mogorosi, Andile Yenana, Herbie Tsoaeli, Ayanda Sikade, Sisonke Xonti -μουσικοί που ανδρώθηκαν στο πλευρό των σπουδαίων Winston Mankunku Ngozi, Zim Ngqawana, Bheki Mseleku κλπ, αλλά και αρκετοί άλλοι νεότεροι, υφαίνουν τον καμβά της σημερινής Jazz, σε μια χώρα με σημαντική παράδοση σε αυτή την μουσική.
Μια Jazz ζεστή, πνευματική, ανθρώπινη, χτισμένη πάνω στην αλληλο-συνεργασία των μουσικών, όσο και σε 'κείνη τη σχέση με την παράδοση που την εξερευνά, επανακαλύπτοντας  αλλά και αναδημιουργώντας την... και όλα αυτά με έναν τρόπο που μας φέρνουν στον νου κάτι από την μεγάλη αφροαμερικάνικη μουσική, δεκαετίες πίσω...