Από τα τέλη του 60, και μέχρι τις αρχές 70, η Jazz σκηνή της Νοτίου Αφρικής δείχνει σιγά σιγά να ξαναβρίσκει τον δρόμο της, παρ όλες τις αντιξοότητες, τις διακρίσεις, και τους αποκλεισμούς που γνώρισαν όσοι μουσικοί της δεν αυτοεξορίστηκαν. Μετά από μια δεκαετία άγριας πολιτικής καταστολής, περίοδος που έχει σαν αφετηρία της την Σφαγή του Σάρπβιλ, και της συνακόλουθης καλλιτεχνικής λογοκρισίας, μια νέα μουσική φαίνεται να γεννιέται, αντλώντας την έμπνευση της (αλλά και το μήνυμα της) από την σύγχρονη Αφροαμερικάνικη avant-garde, και παντρεύοντας την μέσα στα επόμενα χρόνια με την παράδοση.
Από τους πρωτεργάτες και εκφραστές του νέου αυτού πνεύματος είναι σίγουρα ο θρυλικός σαξοφωνίστας Winston "Mankunku" Ngozi, που το 1968, (25 χρονών, αν και η ηχογράφηση μπορεί να έγινε νωρίτερα) θα κυκλοφορήσει το "Yakhal' Inkomo", άλμπουμ ορόσημο της Νοτιοαφρικάνικης Jazz που χρήζει ειδικής μνείας.
Χωρίς να ξεχνάμε βέβαια μουσικούς όπως οι Tete Mbambisa, Duke Makasi κλπ, ή τους Heshoo Beshoo Band των Henry Sithole και Cyril Magubane.
Αυτόν τον τελευταίο είναι που θα συναντήσει o Sipho Gumede στα 16 του, τον χτυπημένο από πολιομυελίτιδα κιθαρίστα Cyril Maguabane, ο οποίος θα τον εισάγει στην μουσική του Wes Montgomery
και τον κόσμο της Jazz. Ο Sipho από πολύ μικρός είχε ασχοληθεί με την
μουσική, παλεύοντας με μια αυτοσχέδια κιθάρα, και από τα 12 του, ζώντας
σε ένα αγρόκτημα για 4 χρόνια, είχε ήδη μυηθεί σε όλα τα μουσικά
ιδιώματα και της παραδόσεις της περιοχής. Η επόμενη συνάντηση του, αυτή
με τον σπουδαίο ντράμερ Dick Khoza, και η ένταξη του στους Jazz Revellers,
θα είναι καθοριστική για την μεταπήδηση του από την κιθάρα στο μπάσο,
όργανο στο οποίο θα διακριθεί, αλλά και θα αναδείξει, τα επόμενα χρονια
μέσα από την συμμετοχή του σε ουκ ολίγα σχήματα.
Το 1970 ο Sipho θα πάρει τον δρόμο για το Γιοχάνεσμπουργκ, κατευθυνόμενος στο μόνο μέρος που ήξερε, το Dorkay House, έδρα της "South African Union of Artists" και της "African Musical and Dramatic Association". Εκεί, στο πρώην εργοστάσιο ενδυμάτων - που αποτέλεσε καταφύγιο και καλλιτεχνικό εργαστήρι για μια πλειάδα ομότεχνων του, θα έρθει σε επαφή και θα συνεργαστεί με μουσικούς όπως οι Dennis Mpale & Cocky Tlhotlhalemaje. Θα παίζει στο περίφημο Club Pelican στο πλάι και πάλι του Dick Khoza, θα περιοδεύσει στην χώρα με τον Gibson Kente, και για ένα διάστημα θα αποσυρθεί, ασκούμενος στην τελειοποίηση της τεχνικής του.
-
Έχοντας μελετήσει τους Stanley Clarke, Airto Moreira, Chick Corea κλπ, και με πιο "JazzRock" προσανατολισμό, θα τον ξανασυναντήσουμε στα 1974-75 ως μέλος των βραχύβιων Roots, μιας μπάντας που, παρέα με τους Drive (το νέο σχήμα του Henry Sithole)
& τον Dick Khoza, θα συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη ενός τοπικού
AfroJazz ήχου με αρκετές "SoulJazz" αναφορές, αποτελώντας συνάμα τον προάγγελο
των Spirits Rejoise & αργότερα των Sakhile. Αντιγράφω τα "liner notes" από το μοναδικό άλμπουμ τους (1975), όπως είναι αναρτημένα στο ElectricJive. Ονόματα μουσικών που αναφέρονται εδώ θα τα ξαναβρούμε στην συνέχεια ...
"Within two months of its formation, the group has already got down to composing and recording this LP. Barney Rachabane on the alto and Dennis Mpale the trumpet master are the backbone of Roots. These two have played with the greats, such as Mackay Davashe and Gordon Mfanda who were both nipped in their buds by an untimely death. Duke Makasi plays the tenor sax, Sipho Gumede is on bass, Peter Morake on the drums and Jabu Nkosi on the organ, The group plays Rock Jazz with a local sound. Their music takes one back to Dorkay House jam session days which are now no more. They play in private homes and intend making more recordings."
Οι 3 από τις 6 συνθέσεις του δίσκου είναι του Gumede, ενώ ο ήχος του μπάσου του έχει αρχίσει να είναι διακριτός. Μια απ' αυτές και το κομμάτι Emakhaya, μια λέξη που στην γλώσσα των Zulu σημαίνει "back home in the bush " ή "a home away from home", και αναφέρεται συνήθως στους μετανάστες που εγκατέλειψαν την ύπαιθρο για να εργαστούν στα αστικά κέντρα.
-
Από τους πρωτεργάτες και εκφραστές του νέου αυτού πνεύματος είναι σίγουρα ο θρυλικός σαξοφωνίστας Winston "Mankunku" Ngozi, που το 1968, (25 χρονών, αν και η ηχογράφηση μπορεί να έγινε νωρίτερα) θα κυκλοφορήσει το "Yakhal' Inkomo", άλμπουμ ορόσημο της Νοτιοαφρικάνικης Jazz που χρήζει ειδικής μνείας.
Χωρίς να ξεχνάμε βέβαια μουσικούς όπως οι Tete Mbambisa, Duke Makasi κλπ, ή τους Heshoo Beshoo Band των Henry Sithole και Cyril Magubane.
Το 1970 ο Sipho θα πάρει τον δρόμο για το Γιοχάνεσμπουργκ, κατευθυνόμενος στο μόνο μέρος που ήξερε, το Dorkay House, έδρα της "South African Union of Artists" και της "African Musical and Dramatic Association". Εκεί, στο πρώην εργοστάσιο ενδυμάτων - που αποτέλεσε καταφύγιο και καλλιτεχνικό εργαστήρι για μια πλειάδα ομότεχνων του, θα έρθει σε επαφή και θα συνεργαστεί με μουσικούς όπως οι Dennis Mpale & Cocky Tlhotlhalemaje. Θα παίζει στο περίφημο Club Pelican στο πλάι και πάλι του Dick Khoza, θα περιοδεύσει στην χώρα με τον Gibson Kente, και για ένα διάστημα θα αποσυρθεί, ασκούμενος στην τελειοποίηση της τεχνικής του.
-
"Within two months of its formation, the group has already got down to composing and recording this LP. Barney Rachabane on the alto and Dennis Mpale the trumpet master are the backbone of Roots. These two have played with the greats, such as Mackay Davashe and Gordon Mfanda who were both nipped in their buds by an untimely death. Duke Makasi plays the tenor sax, Sipho Gumede is on bass, Peter Morake on the drums and Jabu Nkosi on the organ, The group plays Rock Jazz with a local sound. Their music takes one back to Dorkay House jam session days which are now no more. They play in private homes and intend making more recordings."
Οι 3 από τις 6 συνθέσεις του δίσκου είναι του Gumede, ενώ ο ήχος του μπάσου του έχει αρχίσει να είναι διακριτός. Μια απ' αυτές και το κομμάτι Emakhaya, μια λέξη που στην γλώσσα των Zulu σημαίνει "back home in the bush " ή "a home away from home", και αναφέρεται συνήθως στους μετανάστες που εγκατέλειψαν την ύπαιθρο για να εργαστούν στα αστικά κέντρα.
-
Εν τω μεταξύ, ένα άλλο άλμπουμ από την ίδια χρονιά (1975), που επανεκδόθηκε το 2013 από την Black Pearl Records, ήρθε να μπερδέψει λίγο τα πράγματα. Πρόκειται για το "Freeway" των Abahambi, μια άγνωστη ηχογράφηση για την οποία η εταιρία δεν διαθέτει καμία επιπλέον πληροφορία πέραν του ότι leader του γκρουπ ήταν ο Sipho Gumede. Συνθέτες των 7 κομματιών του δίσκου είναι ο Sipho, o οργανίστας Jabu Nkosi (μέλος των Roots) και ο κιθαρίστας Enoch Mthalane, για τους οποίους εικάζουμε ότι συμμετέχουν και στο εφήμερο (?) αυτό σχήμα. Το αν προηγήθηκε ή όχι των Roots, ή έχουμε μία άλλη "εκδοχή" τους, παραμένει άγνωστο.
-
Κλείνοντας το κεφάλαιο Roots αξίζει να σημειώσουμε πως με αυτή την μπάντα (χωρίς όμως τον Nkosi), και με την προσθήκη του σαξοφωνίστα Basil Coetzee, ο Dollar Brand θα καταγράψει το African Herbs (πάντα το 1975), το οποίο θα επανεκδοθεί αργότερα ως: Abdullah Ibrahim(Dollar Brand) - Soweto.
Η συνεργασία αυτή έχει την δικιά της ιδιαίτερη σημασία, καθώς εκτός από την γνωριμία με τους Brand & Coetzee, o Gumede θα διαβεί το κατώφλι της ιστορικής As-Shams Rec. (βλ. παλαιότερη ανάρτηση), συμμετέχοντας τα επόμενα χρόνια σε μιά σειρά ιστορικών ηχογραφήσεων της Νοτιοαφρικάνικης Jazz εκείνης της εποχής.
Dollar Brand - Sathima (from: African Herbs)
Το 1975 είναι και η χρονιά που καταφθάνει στο Johannesburg ο πιανίστας Bheki Mseleku, την πολυτάραχη ζωή του οποίου μπορείτε να διαβάσετε εδώ, που μετά από ένα σύντομο πέρασμα του από τους Drive θα σχηματίσει, μαζί με τον Sipho, τους περίφημους Spirits Rejoice.
Οι Spirits Rejoice θα ηχογραφήσουν τουλάχιστον ένα άλμπουμ ακόμα με τον Sipho Gumede, το ομότιτλο του '78, πολλές απο τις συνθέσεις του οποίου (όπως και του προηγούμενου) είναι δικές του. Αλλά πάνω απ' όλα είναι η παικτική του δεινότητα !
( Joy from: African Spaces)
(και πάλι το Emakhaya, από το Spirits Rejoice!)
Βρισκόμαστε στα τέλη της δεκαετίας του 70, και όλα αυτά λαμβάνουν χώρα στον απόηχο της εξέγερσης του Soweto, γεγονός που επηρέασε βαθιά και την όποια καλλιτεχνική έκφραση. Και αν αυτό δεν είναι τόσο ορατό στην μουσική των Spirits Rejoice ή άλλων συγκροτημάτων (πράγμα που δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω), στην περίπτωση της As-Shams Rec. είναι περισσότερο από ολοφάνερο. (Για να 'μαστε όμως δίκαιοι πρέπει να επισημάνουμε και την αυξημένη λογοκρισία που επικρατούσε, και που απ' ότι λέγεται το διάστημα 1976-86 είχε απαγορεύσει την έκδοση του 60% των ηχογραφήσεων). Ο Sipho Gumede θα συμπράξει αθόρυβα αλλά ουσιαστικά σε πολλές από τις δουλειές που θα κυκλοφορήσει η εταιρεία εκείνη τηv περίοδο, με σημαντικότερες (νομίζω) αυτές του πιανίστα-πολυοργανίστα Pops Mohamed. Ο Pops, αξιοποιώντας ένα συμβόλαιο που είχε μαζί της για 3-4 δίσκους, θα προβεί στην δημιουργία κάποιων εφήμερων (μάλλον) σχημάτων, όπως οι Black Disco και οι Movement of the City (οi Gumede & Coetzee θα είναι μαζί του) , αφουγραζόμενος το πνεύμα της εξέγερσης και την κατάσταση που είχε περιέλθει ο μαύρος πληθυσμός της χώρας. Ο ίδιος αναφέρει": “In 1979 when the political situation got worse I decided to go
underground and fight the system in my own way ... One of the things I did was to form a concept and that was Movement In
The City, which meant ‘let’s fight the regime.’” This understandably
caused the group some problems. “We were not allowed to perform before a
white audience using that name,” Pops says. “One had to get written
permission from a police station closest to the white club to perform.".
Απαραίτητη η αναφορά και στο Deeper in Black του Lionel Pillay, για το οποίο οι πληροφορίες είναι τόσο λιγοστές ... Το μπάσο του Gumede σε πρώτο πλάνο ...
-
Απαραίτητη η αναφορά και στο Deeper in Black του Lionel Pillay, για το οποίο οι πληροφορίες είναι τόσο λιγοστές ... Το μπάσο του Gumede σε πρώτο πλάνο ...
-
-
-
Οι Sakhile, το τελευταίο όχημα του Gumede πριν ακολουθήσει "προσωπική
καριέρα", ήταν το πλέον φιλόδοξο και πρωτοπόρο εγχείρημα που αποπειράθηκε να
συνδυάσει την σύγχρονη Jazz/Fusion με τις παραδόσεις όλης της
περιοχής.
Δημιουργήθηκαν το 1981, από πρώην μέλη των Spirits Rejoice, Harari & Malombo (Mabi Thabejane, Khaya Mahlangu κλπ) και υπήρξαν ίσως η ποιό εξελιγμένη μουσικά & καινοτόμα στο ύφος μπάντα της εποχης της.
"Sakhile (meaning "We Have Built") laid foundations at a time when so much else needed destruction in South Africa. They textured a sound which defied the condescending categories legislated by Apartheid and its broadcasters: Proudly African, unashamedly traditional, and uncompromisingly electric".
Η μουσική του γκρουπ θα τύχει μεγάλης αποδοχής στο ακροατήριο των μαύρων δήμων της χώρας, ο πρώτος του όμως δίσκος (1982) δεν θα τα πάει τόσο καλά, κυρίως λόγω του αποκλεισμού του από τα ραδιοφωνικά "airplay". Μέχρι το 1984 θα δώσουν αρκετές συναυλίες, θα παίξουν σε πολιτικές συγκεντρώσεις, θα κυκλοφορήσουν άλλο ένα άλμπουμ, αλλά δεν θα γνωρίσουν την εμπορική επιτυχία με αποτέλεσμα να διαλυθούν, ξανασμίγοντας πρόσκαιρα στα 1987. Στα λίγα δείγματα γραφής που μας άφησαν η συνθετική πλευρά του Gumede αναδεικνύεται ακόμα μια φορά, μέσα απο κομμάτια όπως αυτό εδώ:
Mantombi - 1982
"Sakhile (meaning "We Have Built") laid foundations at a time when so much else needed destruction in South Africa. They textured a sound which defied the condescending categories legislated by Apartheid and its broadcasters: Proudly African, unashamedly traditional, and uncompromisingly electric".
Η μουσική του γκρουπ θα τύχει μεγάλης αποδοχής στο ακροατήριο των μαύρων δήμων της χώρας, ο πρώτος του όμως δίσκος (1982) δεν θα τα πάει τόσο καλά, κυρίως λόγω του αποκλεισμού του από τα ραδιοφωνικά "airplay". Μέχρι το 1984 θα δώσουν αρκετές συναυλίες, θα παίξουν σε πολιτικές συγκεντρώσεις, θα κυκλοφορήσουν άλλο ένα άλμπουμ, αλλά δεν θα γνωρίσουν την εμπορική επιτυχία με αποτέλεσμα να διαλυθούν, ξανασμίγοντας πρόσκαιρα στα 1987. Στα λίγα δείγματα γραφής που μας άφησαν η συνθετική πλευρά του Gumede αναδεικνύεται ακόμα μια φορά, μέσα απο κομμάτια όπως αυτό εδώ:
Mantombi - 1982
Με τους Sakhile κλείνει ένα μεγάλο κεφάλαιο της ιστορίας του Sipho Gumede, και ένα άλλο ανοίγει. Αυτό της "προσωπικής του διαδρομής", που είναι γεμάτη από καινοτόμες δουλειές, περιοδείες, πολλές συνεργασίες και ευρύτερη αναγνώριση.
Πηγές: Word Music Net, As-Shams , S. African Music , Electric Jive
