Στο Dakar (πρ. της Σενεγάλης) των αρχών του '70 ο Κουβανέζικος ήχος, έτσι όπως είχε διαμορφωθεί στα 60ς από τον τραγουδιστή Laba Sosseh και τον Νιγηριανό σαξοφωνίστα Dexter Johnson, παρέμενε ο κυρίαρχος. Ήταν η εποχή που οι περισσότερες ορχήστρες ανήκαν ακόμα στα νυχτερινά κέντρα. Οι ιδιοκτήτες αγόραζαν τα όργανα και τον εξοπλισμό τους, αλλά και προσλάμβαναν ή απόλυαν τους μουσικούς κατά το δοκούν. Εκείνα τα χρόνια οι τελευταίοι δεν έχαιραν και τόσο καλής φήμης. Ποτό, ναρκωτικά & πορνεία, δηλ. ότι συναντoύσε κανείς στα περισσότερα απ' αυτά τα night clubs, είχαν γίνει συνώνυμα της ιδιότητας τους.
Η χώρα - στην οποία δεν υπήρξε κάποια πολιτιστική πολιτική, αντίστοιχη των γειτονικών Γουινέα & Μάλι - λικνιζόταν για αρκετό καιρό μετά την απελευθέρωση της στην τρέλα της salsa, μέχρις ότου μια νέα γενιά μουσικών, πολλοί από τους οποίους "ανδρώθηκαν" σε αυτό το περιβάλλον, έμελλε να τα αλλάξει όλα.
Παραδοσιακά κρουστά (sabar, tamas, djembés) σε AfroCuban ρυθμούς, Wolof φωνητικά παρέα με
δυτικότροπα πλήκτρα & ηλ. κιθάρες, jazzy πνευστά πάνω σε παλιούς
σκοπούς της ενδοχώρας. Μια νέα μουσική γεννιέται, εκεί γύρω στα μέσα των
70ς. Το M'balax.
Επηρεασμένο από το πνεύμα του Νegritude για "επιστροφή στις ρίζες" και την υποχώρηση της επίδρασης της αποικιοκρατίας, το Mbalax γεννήθηκε μέσα από την σύγκρουση δύο πολιτιστικών κόσμων. Της λαϊκής αστικής μουσικής παράδοσης του κοσμοπολίτικου Dakar, και της αναβίωσης του πολιτισμού της Αφρικής & της κληρονομιάς των Wolof (της μεγαλύτερης κοινότητας της χώρας).
Στην πραγματικότητα μιλάμε για τον εκσυγχρονισμό του είδους, μιας και με τον όρο Mbalax αναφερόμαστε γενικά στην συνοδευτική χρήση των Sabar (οικογένεια όρθιων τυμπάνων, που παίζονται με γυμνό χέρι & χρησιμοποιούντο ως "τηλέφωνο" για την αναγγελία κοινωνικών γεγονότων), σε συνδυασμό με τον ρυθμό (ρυθμικές φράσεις που προέρχονται από απομιμήσεις λέξεων) και ενός διακριτού στυλ χορού.
To 1975, σύμφωνα με τον Αδ. Καφετζή (Teranga Beat), 3 άλμπουμ θα αποτελέσουν τον προάγγελο της νέας εποχής. Πρόκειται για τά: Bamba των Sahel, Biita Baane των Le Diamono, & Daida των Xalam. Αν και έχουν προηγηθεί οι Orchestre du Bawobab, που πρώτοι αυτοί εισήγαγαν την γλώσσα των Wolof στο τραγούδι - με τον θρυλικό Laye M'Boup, είναι τα παραδοσιακά κρουστά, που θα αντικαταστήσουν τις timbales και τα congas, η "ιδρυτική πράξη" του είδους, θα μπορούσαμε να πούμε.
Οι Sahel, που σχηματίστηκαν κατά τα πρότυπα των "house bands" της εποχής & έπαιζαν στο ομώνυμο νυχτερινό κέντρο, προέκυψαν από την επιθυμία του εκατομμυριούχου Diouga Kebe να δημιουργήσει μιά Super Band στο Dakar, εφάμιλλη των μεγάλων ορχηστρών της Δυτ. Αφρικής. Με ένα "line up" 13 μουσικών, όλοι τους από τους κορυφαίους, θα είναι από τις πρώτες μπάντες που θα μπολιάσει την κουβανέζικη μουσική με στοιχεία της παράδοσης, φέρνοντας τα τύμπανα sabar & tama στον ήχο της salsa. Με ηγέτη τον πολυοργανίστα Cheikh Tidiane Tall (του οποίου το psych-organ σε κομμάτια σαν το Massane Cisse, ή το Khandiou είναι μοναδικό), τον σαξοφωνίστα Thierno Koite - μέλος αργότερα των Super Etoile de Dakar, και τους Idrissa Diop, René Cabral & Seydina Wade στα φωνητικά, θα δημιουργήσουν - μέσα στο σύντομο χρόνο ζωής τους (3 χρόνια)- ένα καινοτόμο ήχο και μερικά από τα πρώτα mbalax τραγούδια.
Το Bamba είναι το μοναδικό LP που κυκλοφόρησαν & αρκετά κομμάτια από εδώ ανθολογούνται στην έκδοση της Teranga Beat: Idrissa Diop & Cheikh Tidiane Tall.
Όσο και αν οι Sahel ήταν μια "house band", αυτή η ιστορία κάπου εδώ αρχίζει να φθίνει. Η έννοια της συναυλίας, που πρώτοι οι Xalam θα εισάγουν στα μουσικά ήθη της χώρας, και οι "ανεξάρτητες" ορχήστρες, διαμορφώνουν πλέον ένα νέο σκηνικό.
Οι Xalam, ή khalam - όνομα που δανείστηκαν από ένα τοπικό έγχορδο παρόμοιο του λαούτου, σχηματίστηκαν το 1969 από μια παρέα εφήβων που έπαιζε Afro-Cubain , Reggae & R&B. Θα χρειαστούν όμως 6 χρόνια, και μια περιοδεία με τους Hugh Masekela & Miriam Makeba σε όλη την ήπειρο, προκειμένου να διαμορφώσουν την δική τους μουσική πρόταση. Μετά από χρόνια έρευνας στα χωριά της ενδοχώρας θα αναστατώσουν τα μουσικά πράγματα της Σενεγάλης με το άλμπουμ τους Daida και ένα νέο είδος μουσικής, που κάλλιστα μπορεί να ονομαστεί: « mbalax-jazz-rock ».
Με όλα τα κρουστά σε πρώτο πλάνο, το LP - ηχογραφημένο στο club Sangomar (Thies) του Moussa Diallo - είναι ένα ανέλπιστο fusion τοπικών ρυθμών με Jazz, Rock, Salsa & R&B. (Δύο από τα κομμάτια ανθολογούνται στην σειρά African Pearls, ενώ το άλμπουμ έχει αναρτηθεί στο καλό blog Aduna). Στη συνέχεια οι Xalam θα "μεταναστεύσουν" στην Ευρώπη, θα μετονομαστούν σε Xalam 2, και θα παράγουν ένα κάπως διαφοροποιημένο μουσικό υβρίδιο - πάντα όμως αρκετά ενδιαφέρον.
Στο Daida συμμετέχουν οι: Henry Guillabert (πλήκτρα), Moussa Diongue / Ibrahima Coundoul (φωνή), Xalifa Cissé / Abdou Mboup (κρουστά), Prosper Niang (τύμπανα) Tonia Lô (σαξόφωνο), Serge Alvez (μπάσο), Diop Cheikh (τρομπέτα), Jean-Pierre Gandour (κιθάρα, φωνητικά), Georges Dieng / Sanoussi Sidibé (κιθάρες).
Αναζητώντας τους λόγους που οδήγησαν στην έκρηξη του mbalax, και χωρίς να γνωρίζω διεξοδικά το θέμα, θα σταθώ σε 2 ακόμα σημεία. Το ένα είναι η σημαντική επίδραση που είχε στην νέα γενιά η ανάπτυξη του Afro-manding ήχου στην γειτονική Γκάμπια. Και αναφέρομαι στους Ifang Bondi & τους Guelewar, που εκείνα τα χρόνια τάραζαν τα βαλτωμένα νερά της μουσικής της ευρύτερης περιοχής.
Το δεύτερο είναι η αστυφιλία. Ο Charlie Ndiaye, μπασίστας των Baobab, αναφέρει:
"Μερικές φορές νομίζω ότι η επιτυχία του mbalax πιθανόν σχετίζεται με το φαινόμενο της αστικοποίησης. Άνθρωποι εγκατέλειψαν το χωριό τους και ήρθαν στην πρωτεύουσα και αυτοί οι άνθρωποι δεν ήξεραν πώς να χορεύουν salsa ή ακόμα και R & B. Το Sabar γι 'αυτούς ήταν εύκολο να χορευτεί ..."
Σε κάθε περίπτωση όμως το ενδιαφέρον των μουσικών για την παράδοση, και ο πειραματισμός μ΄αυτήν υπήρξαν παράγοντες καθοριστικοί. Κάπως έτσι ξεκίνησαν το 1975 και οι Le Diamono (που σημαίνει Γενιά), από μέλη των Kadd Orchestra & Tropical Jazz, παίζοντας μια proto-mbalax / Afro-Cuban pop τραγουδισμένη στα Wolof. Το LP Biita Baane και το 45άρι NDiaye Kandiourane / Lam-Lamo θα κυκλοφορήσουν την ίδια χρονιά, πριν τα περισσότερα από τα μέλη του γκρουπ αποχωρήσουν. Ένας πυρήνας όμως, με ηγέτη τον χαρισματικό τραγουδιστή Omar Pene, θα παραμείνει στην ομάδα, που θα μετονομαστεί σε Super Diamono και θα εξελιχθεί σε μία από τις μεγαλύτερες μπάντες της Αφρικής. Μετά από μια διετή παραμονή στην αγροτική Σενεγάλη, καταγράφοντας ντόπιους μουσικούς, και παίζοντας πολλές φορές μαζί τους στις πλατείες των χωριών και τις αγορές των μικρών πόλεων, η μπάντα θα επιστρέψει το '77 στο Dakar, κομίζοντας μαζί της ένα νέο ύφος, που αργότερα θα ονομαστεί "Afro Feeling" ή "Mbalax / Blues".
Η ιστορία του γκρουπ, όπως και του Mbalax άλλωστε, είναι μεγάλη και σίγουρα δεν σταματάει εδώ. Προς το παρόν να πω μόνο πως οι Diamono, τραγουδώντας στα Wolof, έκαναν ένα βήμα παραπάνω.
Σε αντίθεση με την Griot παράδοση του τραγουδιού-επαίνου, μίλησαν για τα κοινωνικά προβλήματα, την νεολαία, την φτώχεια και την διαφθορά, ενώ δεν υπήρξαν ποτέ μιά μπάντα χορού κάποιου ξενοδοχείου ή club.
Στο Biita Baane συμμετέχουν οι: Dama Faye (g), Baila Theophile (b), Samba Dieng (kbd), Almamy Bary (ts, fl), Thierno Kouate (as), Mamadou Mbengue (batterie), Xalifa Fall (perc, vo), Baye Diagne (vo), Bassirou Diagne (vo), Papa Mboup (vo, tama), Oumar Pene (vo). Είναι και αυτό αναρτημένο στο aduna.blog.
Οι Ouza et ses Ouzettes, οι Orchestre Gorom, οι Royal Band και οι Dieuf Dieul από την Thiès, και φυσικά οι Étoile de Dakar, είναι μερικά μόνο από τα γκρουπ που το 2ο μισό των 70ς μπαίνουν στον χορό του mbalax. Αλλά για όλα αυτά θα ξαναπούμε...
Η χώρα - στην οποία δεν υπήρξε κάποια πολιτιστική πολιτική, αντίστοιχη των γειτονικών Γουινέα & Μάλι - λικνιζόταν για αρκετό καιρό μετά την απελευθέρωση της στην τρέλα της salsa, μέχρις ότου μια νέα γενιά μουσικών, πολλοί από τους οποίους "ανδρώθηκαν" σε αυτό το περιβάλλον, έμελλε να τα αλλάξει όλα.
Επηρεασμένο από το πνεύμα του Νegritude για "επιστροφή στις ρίζες" και την υποχώρηση της επίδρασης της αποικιοκρατίας, το Mbalax γεννήθηκε μέσα από την σύγκρουση δύο πολιτιστικών κόσμων. Της λαϊκής αστικής μουσικής παράδοσης του κοσμοπολίτικου Dakar, και της αναβίωσης του πολιτισμού της Αφρικής & της κληρονομιάς των Wolof (της μεγαλύτερης κοινότητας της χώρας).
Στην πραγματικότητα μιλάμε για τον εκσυγχρονισμό του είδους, μιας και με τον όρο Mbalax αναφερόμαστε γενικά στην συνοδευτική χρήση των Sabar (οικογένεια όρθιων τυμπάνων, που παίζονται με γυμνό χέρι & χρησιμοποιούντο ως "τηλέφωνο" για την αναγγελία κοινωνικών γεγονότων), σε συνδυασμό με τον ρυθμό (ρυθμικές φράσεις που προέρχονται από απομιμήσεις λέξεων) και ενός διακριτού στυλ χορού.
To 1975, σύμφωνα με τον Αδ. Καφετζή (Teranga Beat), 3 άλμπουμ θα αποτελέσουν τον προάγγελο της νέας εποχής. Πρόκειται για τά: Bamba των Sahel, Biita Baane των Le Diamono, & Daida των Xalam. Αν και έχουν προηγηθεί οι Orchestre du Bawobab, που πρώτοι αυτοί εισήγαγαν την γλώσσα των Wolof στο τραγούδι - με τον θρυλικό Laye M'Boup, είναι τα παραδοσιακά κρουστά, που θα αντικαταστήσουν τις timbales και τα congas, η "ιδρυτική πράξη" του είδους, θα μπορούσαμε να πούμε.
Το Bamba είναι το μοναδικό LP που κυκλοφόρησαν & αρκετά κομμάτια από εδώ ανθολογούνται στην έκδοση της Teranga Beat: Idrissa Diop & Cheikh Tidiane Tall.
Όσο και αν οι Sahel ήταν μια "house band", αυτή η ιστορία κάπου εδώ αρχίζει να φθίνει. Η έννοια της συναυλίας, που πρώτοι οι Xalam θα εισάγουν στα μουσικά ήθη της χώρας, και οι "ανεξάρτητες" ορχήστρες, διαμορφώνουν πλέον ένα νέο σκηνικό.
Με όλα τα κρουστά σε πρώτο πλάνο, το LP - ηχογραφημένο στο club Sangomar (Thies) του Moussa Diallo - είναι ένα ανέλπιστο fusion τοπικών ρυθμών με Jazz, Rock, Salsa & R&B. (Δύο από τα κομμάτια ανθολογούνται στην σειρά African Pearls, ενώ το άλμπουμ έχει αναρτηθεί στο καλό blog Aduna). Στη συνέχεια οι Xalam θα "μεταναστεύσουν" στην Ευρώπη, θα μετονομαστούν σε Xalam 2, και θα παράγουν ένα κάπως διαφοροποιημένο μουσικό υβρίδιο - πάντα όμως αρκετά ενδιαφέρον.
Στο Daida συμμετέχουν οι: Henry Guillabert (πλήκτρα), Moussa Diongue / Ibrahima Coundoul (φωνή), Xalifa Cissé / Abdou Mboup (κρουστά), Prosper Niang (τύμπανα) Tonia Lô (σαξόφωνο), Serge Alvez (μπάσο), Diop Cheikh (τρομπέτα), Jean-Pierre Gandour (κιθάρα, φωνητικά), Georges Dieng / Sanoussi Sidibé (κιθάρες).
Αναζητώντας τους λόγους που οδήγησαν στην έκρηξη του mbalax, και χωρίς να γνωρίζω διεξοδικά το θέμα, θα σταθώ σε 2 ακόμα σημεία. Το ένα είναι η σημαντική επίδραση που είχε στην νέα γενιά η ανάπτυξη του Afro-manding ήχου στην γειτονική Γκάμπια. Και αναφέρομαι στους Ifang Bondi & τους Guelewar, που εκείνα τα χρόνια τάραζαν τα βαλτωμένα νερά της μουσικής της ευρύτερης περιοχής.
Το δεύτερο είναι η αστυφιλία. Ο Charlie Ndiaye, μπασίστας των Baobab, αναφέρει:
"Μερικές φορές νομίζω ότι η επιτυχία του mbalax πιθανόν σχετίζεται με το φαινόμενο της αστικοποίησης. Άνθρωποι εγκατέλειψαν το χωριό τους και ήρθαν στην πρωτεύουσα και αυτοί οι άνθρωποι δεν ήξεραν πώς να χορεύουν salsa ή ακόμα και R & B. Το Sabar γι 'αυτούς ήταν εύκολο να χορευτεί ..."
Η ιστορία του γκρουπ, όπως και του Mbalax άλλωστε, είναι μεγάλη και σίγουρα δεν σταματάει εδώ. Προς το παρόν να πω μόνο πως οι Diamono, τραγουδώντας στα Wolof, έκαναν ένα βήμα παραπάνω.
Σε αντίθεση με την Griot παράδοση του τραγουδιού-επαίνου, μίλησαν για τα κοινωνικά προβλήματα, την νεολαία, την φτώχεια και την διαφθορά, ενώ δεν υπήρξαν ποτέ μιά μπάντα χορού κάποιου ξενοδοχείου ή club.
Στο Biita Baane συμμετέχουν οι: Dama Faye (g), Baila Theophile (b), Samba Dieng (kbd), Almamy Bary (ts, fl), Thierno Kouate (as), Mamadou Mbengue (batterie), Xalifa Fall (perc, vo), Baye Diagne (vo), Bassirou Diagne (vo), Papa Mboup (vo, tama), Oumar Pene (vo). Είναι και αυτό αναρτημένο στο aduna.blog.
Οι Ouza et ses Ouzettes, οι Orchestre Gorom, οι Royal Band και οι Dieuf Dieul από την Thiès, και φυσικά οι Étoile de Dakar, είναι μερικά μόνο από τα γκρουπ που το 2ο μισό των 70ς μπαίνουν στον χορό του mbalax. Αλλά για όλα αυτά θα ξαναπούμε...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου