200 άλμπουμ και 800 singles είναι πάνω κάτω η κληρονομιά της Essiebons,
της ιστορικής ετικέτας της Γκάνα, που άνθησε την δεκαετία του 70 &
που ψηφιοποιείται τα τελευταία χρόνια χάρη στην φροντίδα του 82χρονου
πλέον Dick Essilfie Bondzie, ιδρυτή και παραγωγού του label. Και ενώ για πάνω από δέκα χρόνια ο Mr Essiebons
(όπως αποκαλείται ο Bondzie) είχε σχεδόν αποστρατευτεί, σήμερα "ξεσκονίζει" τα master tapes της εταιρείας του, δίνοντας
μια δεύτερη ευκαιρία τόσο στον εαυτό του, όσο και στην μουσική παραγωγή
μιας ολόκληρης περιόδου.
Μέρος αυτού του υλικού έχει ήδη δει αξιοποιηθεί, κυρίως μέσα από τις επανεκδόσεις της Analog Africa, αλλά και της Soundway ή της Hippo Records, φέρνοντας στο φως σπάνια μέχρι πρότινος άλμπουμ ή κομμάτια καλλιτεχνών, όπως των σπουδαίων CK Mann και Ebo Taylor, του "πολύ" Gyedu-Blay Ambolley, και σχετικά πρόσφατα του αινιγματικού Rob "Roy" Raindorf.
Τα τελευταία καλά νέα για την Essiebons μας έρχονται από το soundcloud, όπου εδώ και ένα μήνα περίπου έχει ξεκινήσει να αναρτά το αρχείο της, σημαντικό μέρος του οποίου φαίνεται να είναι ακυκλοφόρητο.
Essiebons @ Soundcloud
◄●►◄●►◄●►◄ ● ►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄ ● ►◄●►
Από την δεκαετία του 1950, με την λαϊκή μουσική Highlife, μέχρι και τις αρχές του 1970, με το Afro-Rock, η Γκάνα βρισκόταν στην πρώτη γραμμή της μουσικής παραγωγής της Αφρικής. Με ανανεωμένο το ενδιαφέρον της μουσικής βιομηχανίας, μετά από το festival Soul to Soul, η χώρα - περί τα μέσα των 70ς - έφτασε να έχει 4 στούντιο ηχογράφησης και 2 εργοστάσια κοπής βινυλίου, παράγοντας εκατοντάδες χιλιάδες δίσκους τον χρόνο. Το ένα εξ' αυτών (και το πρώτο που λειτούργησε το 1969) ήταν το Record Manufacturers of Ghana Ltd (το άλλο της Ambassador Records), συνιδιοκτησίας της Polygram και του πατέρα του Dick Essilfie Bondzie (κατ΄ άλλους του ίδιου του Dick), σηματοδοτώντας την εποχή του "33 1/3 rpm LP".
Πρώην λογιστής και από τα τέλη του 1950 διανομέας Αφρικάνικης μουσικής (πιθανόν και ιδιοκτήτης δισκάδικου) ο Bondzie διέθετε τα αρχεία του σε ραδιοφωνικούς σταθμούς και καταστήματα, έως ότου αποφάσισε να κάνει ο ίδιος τις ηχογραφήσεις. Έτσι το 1969 θα ιδρύσει την Essiebons/Dix records, που μαζί με εταιρείες όπως η Gapophone, αλλα και οι Ambassador (Ghana), Polygram (Ghana) κλπ, θα πρωταγωνιστήσουν στο μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του '70.
Essiebons - Από το: Popular Music of the World
"Το label της Essiebons λειτουργεί στην Γκάνα από το 1969. Ιδρύθηκε από τον Dick Essilfie Bondzie, πρώην λογιστή και ιδιοκτήτη δισκάδικου, του οποίου ο πατέρας ήταν συνιδιοκτήτης του RMGL του πρώτου εργοστάσιου κοπής βινύλιου (με πρέσα).
Η Essiebons κυκλοφόρησε το πρώτο «εγγενές» LP της χώρας, το 1970, και πολύ γρήγορα κέρδισε τον πρώτο χρυσό δίσκο για την Γκάνα, με το άλμπουμ των Dr .K Gyasl and His Noble Kings (Τhe High Life Doctor), το 1972. O Essilfie Bondzie υπήρξε παραγωγός σε μια πλατιά γκάμα καλλιτεχνών και ηχογράφησε μαζί τους πολλούς δίσκους. Από τον Koo Nimo, τον palm –wine φολκ τροβαδούρο (palm-wine: είδος φοίνικα που ευδοκιμεί στην Αφρική και βγάζει κρασί και ζάχαρη, palm-wine music: είδος μουσικής από τη Δυτική Αφρική , ένα μείγμα από calypso του Τρίνινταντ και Socca) μέχρι διάφορες μπάντες πνευστών & φωνητικά γκρουπ. (Ebo Taylor, F. Kenya, Gyedu Blay Ambolley, Rob, Paapa Yankson , Apagya Show Band, Sir Victor Uwaifo είναι μερικά μόνο από τα ονόματα που ηχογράφησαν για την Essiebons). Η μεγαλύτερη επιτυχία του Bondzie, ήταν με τον CK Mann, ο όποιος - μαζί με τους Carousel 7 - ανανέωσε το highlife (την λαϊκή μουσική της Γκάνα) στα μέσα της δεκαετίας του 70. Επίσης έκανε και κάποιες ηχογραφήσεις με τούς Κονγκολέζους (Ζαϊρινούς τότε) Henry Bowane (διάσημο κιθαρίστα & συνθέτη) , την θρυλική μπάντα των Zalko Lang Langa και τον «διεθνή» Sam Mangwana.
Μέχρι το 1978, το βινύλιο ήταν κυριολεκτικά δυσεύρετο στην Γκάνα. Αυτό εμπόδιζε την παραγωγή δίσκων και, σε συνδυασμό με τις άθλια οικονομική κατάσταση που συνεχώς χειροτέρευε, η τοπική μουσική βιομηχανία οδηγήθηκε σε μεγάλη παρακμή.
Τις μεταλλικές μήτρες για τα στέρεο άλμπουμ παλιότερα τις προμήθευε η Polygram της Νιγηρίας, αλλά όταν αργότερα η εταιρεία «ιθαγενοποιήθηκε» οι πλάκες έπρεπε να προμηθευτούν από την Κένυα. Τότε η Essiebons έψαξε να βρει άλλους τρόπους να προωθήσει τη μουσική της. Το 1979, πολλοί καλλιτέχνες της εταιρείας, εμφανίστηκαν στην (ανεξάρτητη) ταινία (video) Roots to Fruits, η οποία προβλήθηκε για πολύ λίγο στην Γκάνα το 1982.
Η εταιρεία συνέχισε την δράση της κυκλοφορώντας κασέτες, και μέσα στη δεκαετία του 90 ο Bondzie παραχώρησε τα δικαιώματα από κάποιες παραγωγές σε διάφορες ευρωπαϊκές εταιρείες για την επανέκδοση κάποιων άλμπουμ που είχαν ηχογραφηθεί στην Essiebons."
◄●►◄●►◄●►◄ ● ►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄ ● ►◄●►
Ωστόσο τα πράγματα, όχι μόνο για την μουσική βιομηχανία αλλά και για ολόκληρη την χώρα, άρχισαν να αλλάζουν δραματικά από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, λόγω της κακής οικονομική διαχείριση του καθεστώτος Acheampong. H οικονομία της Γκάνας ήταν πλέον στα όρια της κατάρρευσης. Το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) παρουσίαζε αρνητική ανάπτυξη, σημειώνοντας μείωση κατά 3,2 % ανά έτος, την περίοδο 1970 - 1981. Ο περιορισμός της παραγωγής του κακάο κατά το ήμισυ, από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1970, μείωσε δραστικά και το μερίδιο της Γκάνας στην παγκόσμια αγορά, με αποτέλεσμα η παραγωγικότητα και το βιοτικό επίπεδο να έχουν πέσει δραματικά.
Θα ακολουθήσει μια περίοδος πολιτικής αστάθειας, με δύο πραξικοπήματα (1979 & 1981) έως ότου μια στρατιωτική κυβέρνηση, υπό την ηγεσία του J. J. Rawlings, έρθει στην εξουσία. Κάτι που θα σημάνει και το τέλος της νυχτερινής ζωής στην χώρα.
Το νέο καθεστώς θα προβεί σε απαγόρευση της νυκτερινής κυκλοφορίας για δυόμιση περίπου χρόνια (1982-4) και επιβολή μαζικών εισαγωγικών δασμών (φόρο πολυτελείας 160 %) για τα μουσικά όργανα.
Ως αποτέλεσμα, η μουσική βιομηχανία, (που ήδη από τα τέλη του 70 είχε σημειώσει πτώση της παραγωγής της στο 1/4) να υποχωρήσει σημαντικά. Τα συγκροτήματα δεν μπορούν πλέον να αποκτήσουν τον εξοπλισμό τους, η μουσική σκηνή μετά την απαγόρευση θα καταρρεύσει, πολλοί καλλιτέχνες θα εγκαταλείψουν την Γκάνα, και μόνο ένα λειτουργικό στούντιο ηχογράφησης θα απομείνει στην χώρα. Μουσικοί & μουσική παραγωγή θα "μετακομίσουν" στον χώρο της εκκλησίας και στις επιδοτούμενες gospel highlife bands, αφού ως γνωστόν η θρησκεία δεν φορολογείται.
Παράλληλα οι disc jockeys (spinners) των μικρών, και πολλές φορές κινητών, disco (ντισκοτέκ-παράγκες) θα καταλάβουν σταδιακά τις μεγάλες πίστες και τα nightclubs, ενώ η κασέτα (πειρατική της περισσότερες φορές) και το φθηνό video θα αποτελέσουν τους νέους τρόπους προώθησης της μουσικής.
Σύμφωνα με τον Miles Cleret της Soundway Records: "Η Polygram θα εγκαταλείψει την λειτουργία της στην Γκάνα πηγαίνοντας πίσω στη Νιγηρία, και αφήνοντας τον Dick Essilfie-Bondzie να ασχοληθεί με το χάος. Το εργοστάσιο στην Άκκρα θα κλείσει και αργότερα θα λεηλατηθούν όλα τα αποθέματα του". Το ίδιο θα πράξει και η Ambassador. Ο Bonzie θα προσπαθήσει να ορθοποδήσει την εταιρεία του με την παραγωγή video και κασέτας (όπως είδαμε), αλλά μάλλον δεν θα τα καταφέρει ...
◄●►◄●►◄●►◄ ● ►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄ ● ►◄●►
Δεν είναι τυχαία η επιλογή του Ebo Taylor στην παραπάνω φωτογραφία. Μετά την επιστροφή του από το Λονδίνο, και τις εκεί μουσικές σπουδές του, θα γίνει "in-house" ενορχηστρωτής και μουσικός παραγωγός για την ετικέτα της Essiebons (όπως επίσης για ένα διάστημα και για την Gapophone), καταγράφοντας εκεί μερικά από τα σημαντικότερα σόλο έργα του. Το "Feel Alright", που παραθέτω πιο κάτω, είναι ένα από τα ακυκλοφόρητα κομμάτια του που έχουν αναρτηθεί στο soundcloud, ίσως από την περίοδο της πολιτικής αστάθειας ...
-------------------------------------------------------------------------------------------
Βιβλιογραφία και Πηγές:
Media and Identity in Africa
Popular Music of the World
Ghana and the World Music Boom
Brief History of Ghanaian Highlife
Ghana Soundz by Miles Cleret
Μέρος αυτού του υλικού έχει ήδη δει αξιοποιηθεί, κυρίως μέσα από τις επανεκδόσεις της Analog Africa, αλλά και της Soundway ή της Hippo Records, φέρνοντας στο φως σπάνια μέχρι πρότινος άλμπουμ ή κομμάτια καλλιτεχνών, όπως των σπουδαίων CK Mann και Ebo Taylor, του "πολύ" Gyedu-Blay Ambolley, και σχετικά πρόσφατα του αινιγματικού Rob "Roy" Raindorf. Τα τελευταία καλά νέα για την Essiebons μας έρχονται από το soundcloud, όπου εδώ και ένα μήνα περίπου έχει ξεκινήσει να αναρτά το αρχείο της, σημαντικό μέρος του οποίου φαίνεται να είναι ακυκλοφόρητο.
Essiebons @ Soundcloud
◄●►◄●►◄●►◄ ● ►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄ ● ►◄●►
Από την δεκαετία του 1950, με την λαϊκή μουσική Highlife, μέχρι και τις αρχές του 1970, με το Afro-Rock, η Γκάνα βρισκόταν στην πρώτη γραμμή της μουσικής παραγωγής της Αφρικής. Με ανανεωμένο το ενδιαφέρον της μουσικής βιομηχανίας, μετά από το festival Soul to Soul, η χώρα - περί τα μέσα των 70ς - έφτασε να έχει 4 στούντιο ηχογράφησης και 2 εργοστάσια κοπής βινυλίου, παράγοντας εκατοντάδες χιλιάδες δίσκους τον χρόνο. Το ένα εξ' αυτών (και το πρώτο που λειτούργησε το 1969) ήταν το Record Manufacturers of Ghana Ltd (το άλλο της Ambassador Records), συνιδιοκτησίας της Polygram και του πατέρα του Dick Essilfie Bondzie (κατ΄ άλλους του ίδιου του Dick), σηματοδοτώντας την εποχή του "33 1/3 rpm LP".
Πρώην λογιστής και από τα τέλη του 1950 διανομέας Αφρικάνικης μουσικής (πιθανόν και ιδιοκτήτης δισκάδικου) ο Bondzie διέθετε τα αρχεία του σε ραδιοφωνικούς σταθμούς και καταστήματα, έως ότου αποφάσισε να κάνει ο ίδιος τις ηχογραφήσεις. Έτσι το 1969 θα ιδρύσει την Essiebons/Dix records, που μαζί με εταιρείες όπως η Gapophone, αλλα και οι Ambassador (Ghana), Polygram (Ghana) κλπ, θα πρωταγωνιστήσουν στο μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του '70.
Essiebons - Από το: Popular Music of the World"Το label της Essiebons λειτουργεί στην Γκάνα από το 1969. Ιδρύθηκε από τον Dick Essilfie Bondzie, πρώην λογιστή και ιδιοκτήτη δισκάδικου, του οποίου ο πατέρας ήταν συνιδιοκτήτης του RMGL του πρώτου εργοστάσιου κοπής βινύλιου (με πρέσα).
Η Essiebons κυκλοφόρησε το πρώτο «εγγενές» LP της χώρας, το 1970, και πολύ γρήγορα κέρδισε τον πρώτο χρυσό δίσκο για την Γκάνα, με το άλμπουμ των Dr .K Gyasl and His Noble Kings (Τhe High Life Doctor), το 1972. O Essilfie Bondzie υπήρξε παραγωγός σε μια πλατιά γκάμα καλλιτεχνών και ηχογράφησε μαζί τους πολλούς δίσκους. Από τον Koo Nimo, τον palm –wine φολκ τροβαδούρο (palm-wine: είδος φοίνικα που ευδοκιμεί στην Αφρική και βγάζει κρασί και ζάχαρη, palm-wine music: είδος μουσικής από τη Δυτική Αφρική , ένα μείγμα από calypso του Τρίνινταντ και Socca) μέχρι διάφορες μπάντες πνευστών & φωνητικά γκρουπ. (Ebo Taylor, F. Kenya, Gyedu Blay Ambolley, Rob, Paapa Yankson , Apagya Show Band, Sir Victor Uwaifo είναι μερικά μόνο από τα ονόματα που ηχογράφησαν για την Essiebons). Η μεγαλύτερη επιτυχία του Bondzie, ήταν με τον CK Mann, ο όποιος - μαζί με τους Carousel 7 - ανανέωσε το highlife (την λαϊκή μουσική της Γκάνα) στα μέσα της δεκαετίας του 70. Επίσης έκανε και κάποιες ηχογραφήσεις με τούς Κονγκολέζους (Ζαϊρινούς τότε) Henry Bowane (διάσημο κιθαρίστα & συνθέτη) , την θρυλική μπάντα των Zalko Lang Langa και τον «διεθνή» Sam Mangwana.
Μέχρι το 1978, το βινύλιο ήταν κυριολεκτικά δυσεύρετο στην Γκάνα. Αυτό εμπόδιζε την παραγωγή δίσκων και, σε συνδυασμό με τις άθλια οικονομική κατάσταση που συνεχώς χειροτέρευε, η τοπική μουσική βιομηχανία οδηγήθηκε σε μεγάλη παρακμή.
Τις μεταλλικές μήτρες για τα στέρεο άλμπουμ παλιότερα τις προμήθευε η Polygram της Νιγηρίας, αλλά όταν αργότερα η εταιρεία «ιθαγενοποιήθηκε» οι πλάκες έπρεπε να προμηθευτούν από την Κένυα. Τότε η Essiebons έψαξε να βρει άλλους τρόπους να προωθήσει τη μουσική της. Το 1979, πολλοί καλλιτέχνες της εταιρείας, εμφανίστηκαν στην (ανεξάρτητη) ταινία (video) Roots to Fruits, η οποία προβλήθηκε για πολύ λίγο στην Γκάνα το 1982.
Η εταιρεία συνέχισε την δράση της κυκλοφορώντας κασέτες, και μέσα στη δεκαετία του 90 ο Bondzie παραχώρησε τα δικαιώματα από κάποιες παραγωγές σε διάφορες ευρωπαϊκές εταιρείες για την επανέκδοση κάποιων άλμπουμ που είχαν ηχογραφηθεί στην Essiebons."
◄●►◄●►◄●►◄ ● ►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄ ● ►◄●►
Ωστόσο τα πράγματα, όχι μόνο για την μουσική βιομηχανία αλλά και για ολόκληρη την χώρα, άρχισαν να αλλάζουν δραματικά από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, λόγω της κακής οικονομική διαχείριση του καθεστώτος Acheampong. H οικονομία της Γκάνας ήταν πλέον στα όρια της κατάρρευσης. Το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) παρουσίαζε αρνητική ανάπτυξη, σημειώνοντας μείωση κατά 3,2 % ανά έτος, την περίοδο 1970 - 1981. Ο περιορισμός της παραγωγής του κακάο κατά το ήμισυ, από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1970, μείωσε δραστικά και το μερίδιο της Γκάνας στην παγκόσμια αγορά, με αποτέλεσμα η παραγωγικότητα και το βιοτικό επίπεδο να έχουν πέσει δραματικά.
Θα ακολουθήσει μια περίοδος πολιτικής αστάθειας, με δύο πραξικοπήματα (1979 & 1981) έως ότου μια στρατιωτική κυβέρνηση, υπό την ηγεσία του J. J. Rawlings, έρθει στην εξουσία. Κάτι που θα σημάνει και το τέλος της νυχτερινής ζωής στην χώρα.
Ως αποτέλεσμα, η μουσική βιομηχανία, (που ήδη από τα τέλη του 70 είχε σημειώσει πτώση της παραγωγής της στο 1/4) να υποχωρήσει σημαντικά. Τα συγκροτήματα δεν μπορούν πλέον να αποκτήσουν τον εξοπλισμό τους, η μουσική σκηνή μετά την απαγόρευση θα καταρρεύσει, πολλοί καλλιτέχνες θα εγκαταλείψουν την Γκάνα, και μόνο ένα λειτουργικό στούντιο ηχογράφησης θα απομείνει στην χώρα. Μουσικοί & μουσική παραγωγή θα "μετακομίσουν" στον χώρο της εκκλησίας και στις επιδοτούμενες gospel highlife bands, αφού ως γνωστόν η θρησκεία δεν φορολογείται.
Παράλληλα οι disc jockeys (spinners) των μικρών, και πολλές φορές κινητών, disco (ντισκοτέκ-παράγκες) θα καταλάβουν σταδιακά τις μεγάλες πίστες και τα nightclubs, ενώ η κασέτα (πειρατική της περισσότερες φορές) και το φθηνό video θα αποτελέσουν τους νέους τρόπους προώθησης της μουσικής.
Σύμφωνα με τον Miles Cleret της Soundway Records: "Η Polygram θα εγκαταλείψει την λειτουργία της στην Γκάνα πηγαίνοντας πίσω στη Νιγηρία, και αφήνοντας τον Dick Essilfie-Bondzie να ασχοληθεί με το χάος. Το εργοστάσιο στην Άκκρα θα κλείσει και αργότερα θα λεηλατηθούν όλα τα αποθέματα του". Το ίδιο θα πράξει και η Ambassador. Ο Bonzie θα προσπαθήσει να ορθοποδήσει την εταιρεία του με την παραγωγή video και κασέτας (όπως είδαμε), αλλά μάλλον δεν θα τα καταφέρει ...
◄●►◄●►◄●►◄ ● ►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄●►◄ ● ►◄●►
Δεν είναι τυχαία η επιλογή του Ebo Taylor στην παραπάνω φωτογραφία. Μετά την επιστροφή του από το Λονδίνο, και τις εκεί μουσικές σπουδές του, θα γίνει "in-house" ενορχηστρωτής και μουσικός παραγωγός για την ετικέτα της Essiebons (όπως επίσης για ένα διάστημα και για την Gapophone), καταγράφοντας εκεί μερικά από τα σημαντικότερα σόλο έργα του. Το "Feel Alright", που παραθέτω πιο κάτω, είναι ένα από τα ακυκλοφόρητα κομμάτια του που έχουν αναρτηθεί στο soundcloud, ίσως από την περίοδο της πολιτικής αστάθειας ...
-------------------------------------------------------------------------------------------
Βιβλιογραφία και Πηγές:
Media and Identity in Africa
Popular Music of the World
Ghana and the World Music Boom
Brief History of Ghanaian Highlife
Ghana Soundz by Miles Cleret
