Μικροί Ethio-εθισμοί ...

Επειδή έχω αμελήσει λίγο το blog αυτές τις μέρες, αποπειράθηκα να κάνω ένα μικρό mix (είναι το πρώτο μου - δείξτε λίγη επιείκεια), προκειμένου να αναθερμάνω κάπως την σχέση μου με αυτό, αλλά και με όσους φίλους το παρακολουθούν.
Έχει λοιπόν να κάνει (το mix) με μια νέα σκηνή που, παράλληλα με αυτό που αποκαλούμε "Afrobeat Revival",  έχει αρχίσει να διαμορφώνεται τα τελευταία χρόνια, κυρίως από μουσικές κολεκτίβες που αναβιώνουν, πειραματίζονται ή "ανασκευάζουν" τον 'ethio' ήχο, και την οποία βρίσκω αρκετά ενδιαφέρουσα.
Οι Ελβετοί Imperial Tiger Orchestra, οι Γάλλοι Arat Kilo, Le Tigre (des Platanes) & Akalé Wubé, οι Αιθίοπες Samuel Yirga (μέλος επίσης των Dub Colossus) & Danny Mekonnen (με τους Debo Band απο το Boston) και οι Asmara All Stars απο την Ερυθραία είναι μερικά μόνο από τα ονόματα αυτής της μουσικής κίνησης, ή "μόδας" αν θέλετε. Παραθέτω και ένα link με κάποιες Ευρωπαϊκές "Ethio Jazz" κυκλοφορίες.

1. Imperial Tiger Orchestra - Yefikir Woha Timu / 2. Asmara All Stars -  Ykre Belni (feat. Temasgen Yared) / 3. Arat Kilo - Babur part.1 (feat. Socalled) / 4. Le Tigre (des Platanes) - Tche Belew / 5. Debo Band - Akale Wude (trad.) / 6. Akalé Wubé - Régale  / 7. Samuel Yirga - The Blues for Wollo

         

                       

Soul to Soul ... στην Γκάνα του 1971

Ήταν τέλη Φεβρουαρίου - αρχές Μαρτίου του 1971, όταν πάνω από 130 Αμερικανοί πολίτες επιβιβάστηκαν σε ένα αεροπλάνο, στο αεροδρόμιο Κένεντι της Νέας Υόρκης, με προορισμό την Άκκρα της Γκάνας. Μεταξύ αυτών και οι: Ike & Tina Turner, Les McCann & Eddie Harris, Roberta Flack, Santana, Willie Bobo, Staple Singers, Voices of East Harlem και ο Wilson Pickett, που ταξίδεψαν ως εκεί για να λάβουν μέρος σε μια μουσική γιορτή, στα πλαίσια του 14ου εορτασμού της ανεξαρτησίας της χώρας από τη βρετανική αποικιακή κυριαρχία (την πρώτη αφρικανική χώρα στη σύγχρονη εποχή που έγινε αυτοτελές ανεξάρτητο κράτος). Γιά τους περισσότερους όμως ήταν και ένα ταξίδι στην προγονική πατρίδα, με σκοπό την ανακάλυψη της ιστορίας της, και της σύνδεσης τους με την ψυχή της Αφρικής μέσω της μουσικής.
Η Γκάνα (πρώην Χρυσή Ακτή) μετά την κήρυξη της ανεξαρτησίας της, στις 6 Μαρτίου 1957, είχε κάνει μια σειρά από προσπάθειες για να συνδεθεί με τους Αφρο-Αμερικανούς, μερικοί από τους οποίους - όπως οι  Maya Angelou, WEB DuBois και George Padmore - έζησαν εκεί για κάποιο χρονικό διάστημα. Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, η  Angelou είχε προτείνει στην κυβέρνηση του πρώτου προέδρου Kwame Nkrumah να φέρει κάποιους Αφρο-Αμερικανούς καλλιτέχνες στην χώρα, μια προσπάθεια που δεν καρποφόρησε ποτέ , καθώς λίγο αργότερα ο Nkrumah θα καθαιρεθεί από το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1966.
Το σχέδιο αυτό δεν εγκαταλείφθηκε ποτέ, και θα ξαναζωντανέψει στις αρχές του 1970 από τον λευκό δικηγόρο Ed Mosk και την συζύγου του Fern, που είχαν εργαστεί  εκείνη την περίοδο στη Δυτική Αφρική, στην κινηματογραφική διασκευή του βιβλίου του Νιγηριανού συγγραφέα Chinua Achebe: "Things Fall Apart".
Αλλά και του γιου τους Tom, που είχε την ιδέα για ένα 'West African Woodstock'. (Αν και η Maya είχε ξαναπροσπαθήσει να έρθει σε κάποια επαφή με το νέο καθεστώς, δεν φαίνεται να έχει σχέση με την όλη διοργάνωση).

Μάλιστα, λίγους μήνες πριν, σκόπευαν να  κινηματογραφήσουν την συναυλία του James Brown στο Lagos της Νιγηρίας, χωρίς όμως κάποιο αποτέλεσμα. Μετά από πολλές περιπέτειες με το Συμβούλιο Τεχνών της Γκάνας και την αναζήτηση κεφαλαίων, ο Ed μαζί με τον παραγωγό Richard Bock (επικεφαλής της Pacific Jazz & World Pacific Records) θα έρθουν σε συμφωνία με την κυβέρνηση, χάρη στην συμβολή του καλλιτέχνη & διανοούμενου Saka Acquaye, και την εν΄μέρει χρηματοδότηση της συναυλίας από την Atlantic Records (με αντάλλαγμα τα δικαιώματα κυκλοφορίας ενός LP).
Δεν γνωρίζουμε το ακριβές σκεπτικό της επιλογής των καλλιτεχνών (ίσως η Atlantic να έβαλε το χεράκι της), φαίνεται όμως ότι σκοπός ήταν να παρουσιαστεί ένα πανόραμα της σύγχρονης Αφρο-Αμερικάνικης μουσικής.  Οι Les McCann & Eddie Harris ήταν από τους κύριους εκφραστές της Soul-Jazz σκηνής. Η Roberta Flack εκπροσωπούσε το κίνημα της Μαύρης τραγουδοποιίας. Οι Ike & Tina Turner προφανώς το Rhythm and Blues, οι Staple Singers την παράδοση της μουσικής gospel και οι Voices Of East Harlem το πάντρεμα της gospel με το Rock και την Pop. Φυσικά εκεί ήταν και ο - "Soul Brother No 2" - Wilson Pickett, κύριος εκφραστής του "σκληρού" ήχου και της "deep Soul". Ο μόνος μη Αφρο-Αμερικανός ήταν ο Santana, που με την συμμετοχή του Willie Bobo στην σύνθεση της μπάντας του, έμοιαζε να παίζει την πιό Αφρικάνικη μουσική. Κάποιες πρώτες προσπάθειες είχαν γίνει και για την συμμετοχή των Marion Williams, Aretha Franklin, James Brown , Booker Τ & MG's, και του Fela Kuti, χωρίς όμως επιτυχία.

Ερχόμενοι στην Αφρική, οι περισσότεροι από τους καλλιτέχνες δεν είχαν καμία ιδέα για το τι θα συναντούσαν. "Coming from Harlem and being [a 12-year-old] African-American, I had not a bit of understanding of what Africa had to offer other than what was shown on TV in the Tarzan movies" είχε δηλώσει ο Kevin Griffin από τους Voices Of East Harlem. Αλλά και η Tina Turner δήλωσε επίσης άγνοια. Μόνο οι Mavis Staples & Les McCann είχαν αφιερώσει κάποιο χρόνο για να μελετήσουν την ιστορία της χώρας που θα επισκέπτονταν. Την προηγούμενη της συναυλίας οι περισσότεροι είχαν ταξιδέψει μέχρι το Cape Coast για να επισκεφτούν το κάστρο της "Al mina", που είχε χρησιμοποιηθεί ως "αποθήκη" σκλάβων την περίοδο του δουλεμπορίου. Ήταν όντως μια αφυπνιστική εμπειρία.
Την 6η Μαρτίου 1971, πάνω από 100.000 ενθουσιώδεις κάτοικοι  θα συγκεντρωθούν στην Black Star Square (τώρα Independence Square) στον Κόλπο της Γουινέας, στην Άκκρα, για να παρακολουθήσουν μια συναυλία που διήρκεσε 14 ολόκληρες ώρες και που έμεινε γνωστή ως Soul to Soul, μέσα από την ομώνυμη ταινία. (Με θέα τον Ατλαντικό Ωκεανό, η πλατεία Black Star ήταν ένα θαυμάσιο οικοδόμημα που είχε αρχικά χτιστεί από τον Nkrumah και ήταν ο τόπος όπου είχε κηρυχθεί η ανεξαρτησία. Ποτέ όμως ως τότε δεν είχε φιλοξενήσει κάποια άλλη δραστηριότητα, εκτός από πολιτικές εκδηλώσεις). Από νωρίς το μεσημέρι ο χώρος είχε αρχίσει να γεμίζει από νεαρόκοσμο, μεταξύ αυτών και πολλοί μαθητές, καθώς τα σχολεία ήταν κλειστά. Αλλά και αρκετός κόσμος από τις γύρω περιοχές, κυρίως χαμηλού εισοδήματος, έφτανε  ως εκεί με τα πόδια, περπατώντας για αρκετές ώρες. (Φαίνεται πως το όνομα του Wilson Pickett - και όχι μόνο - ήταν ήδη αρκετά γνωστό). Μέχρι αργά το απόγευμα ένας μεγάλος αριθμός συνέχιζε να καταφθάνει στην πλατεία, μιας και όλοι ήξεραν ότι το γλέντι θα κρατούσε μέχρι το πρωί. Οι αστυνομικοί της περιφρούρησης αποδείχθηκαν από τους πιο ένθερμους οπαδούς και συχνά δεν κατάφερναν να συμπεριφέρονται όπως θα έπρεπε, αφήνοντας την υπηρεσία και "ρίχνοντας" το στον χορό.
Σε αυτή την  μοναδική πολιτιστική ανταλλαγή μεταξύ των δύο ηπείρων οι Αμερικανοί καλλιτέχνες θα μοιραστούν την ίδια σκηνή με μερικούς σπουδαίους Γκανέζους μουσικούς, κάποιοι από τους οποίους ίσως μας είναι εντελώς άγνωστοι.
Πρόκειται για τους:

The Magic Aliens, αργότερα The Psychedelic Aliens, μια δημοφιλή Afro-Rock μπάντα που την γνωρίσαμε τελευταία χάρη σε μια πρόσφατη επανέκδοση. Οι Aliens (αρχικό όνομα του γκρούπ) μόλις είχαν επιστρέψει στην Γκανα, μετά από μιά μεγάλη περίοδο συναυλιών, κυρίως στην Νιγηρία, όπου και διαμόρφωσαν τον χαρακτηριστικό Afro-Psych ήχο τους.
Charlotte Dada ('Dadah' ή 'Daddah'), το κορίτσι με την "χρυσή φωνή" που ξεκίνησε στα '60ς με τους Uhuru Dance Band, και έγινε ιδιαίτερα γνωστή με την διασκευή του τραγουδιού των Beatles "Don't Let Me Down".

 Charlotte Dada - "Don't Let Me Down"
                    
Guy Warren, (The Divine Drummer), γνωστός και ως Kofi Ghanaba, ένας από τους πρώτους μουσικούς της Αφρική που έπαιξε με Αμερικανούς Jazzίστες και για πολλούς ο πατέρας της Afro-Jazz. (περισσότερα στο Δισκορυχείον του Φ. Τρούσα).  
The Anansekromian Zounds, η  "house band" του Συμβουλίου των Τεχνών.
Kwaa Mensah, σπουδαίος κιθαρίστας & πρωτοπόρος της μουσικής Highlife, ένας από τους δημοφιλέστερους μουσικούς στα χρόνια μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο όγκος των εγραφών του σε δίσκους 78 στροφών είναι τεράστιος (κάποιες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό σε περίπου 500).

The Damas Choir, ίσως το πιό σημαντικό φωνητικό συγκρότημα της χώρας από το 1940, με επικεφαλής τον Ishmael Adams.
The Kumasi Drummers, ένα γκρούπ από την περιοχή του Ashanti.
Επίσης οι Les McCann και  Eddie Harris  έπαιξαν ένα μέρος του set τους με τον Amoah Azangeo, έναν "μάγο" και αρχηγό ενός μικρού χωριού, που έπαιζε "Fra-Fra calabash" (πρόκειται μάλλον γιά ένα κρουστό, που σε αντίθεση με τις μαράκες απαιτεί και ένα είδος ταχυδακτυλουργίας).
Στην συνέχεια ο Azangeo θα ενταχθεί στο Afro-Rock συγκρότημα των Basa Basa Sounds.
Δυστυχώς στο ντοκιμαντέρ του Denis Sanders, που καταγράφει την συναυλία και που κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 1971 (επανεκδόθηκε σε DVD + CD το 2004) οι περισσότεροι Αφρικανοί μουσικοί δεν εμφανίζονται πουθενά. Ας ελπίσουμε ότι αυτές οι παραστάσεις έχουν επίσης κινηματογραφηθεί, ότι τα βίντεο βρίσκονται "πεταμένα" κάπου στα αρχεία της MGM και ότι κάποιος κάποια στιγμή θα ενδιαφερθεί να τα φέρει στο φως.
H συναυλία  θα ξεκινήσει γύρω στις 5 το απόγευμα με τους Kumasi Drummers, ενώ αμέσως μετά θα παίξουν οι Aliens. Στη συνέχεια, οι Voices Of East Harlem θα είναι οι πρώτοι Αμερικανοί καλλιτέχνες στην σκηνή., που θα ξαναβγούν στο φινάλε της συναυλίας, τα ξημερώματα της άλλης μέρας. Θα ακολουθήσουν οι Damas Choir, "κλέβοντας" την καρδιά της Mavis Staples με τις ωραίες φωνητικές αρμονίες τους, και από εκεί και πέρα το "χάος".  Κανείς δεν μπορεί να θυμηθεί με ακρίβεια την σειρά των εμφανίσεων και τις λεπτομέρειες του κάθε set. Φαίνεται όμως πως κάθε Αμερικανός καλλιτέχνης θα παίξει για περίπου 30 - 45 λεπτά, πιθανότατα  με την ακόλουθη σειρά: Les McCann & Eddie Harris, Santana, Roberta Flack, Aik & Tina Turner και Wilson Pickett. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες εφημερίδας, ο Pickett θα βγει στην σκηνή μεταξύ 4:30 και 5:15 το πρωί. Θα ανοίξει το show του με το "In The Midnight Hour" και έχοντας αφαιρέσει από αυτό όλες του τις μπαλάντες, θα κλείσει με το "Land Of 1000 Dances". Τι ακριβώς συνέβη μεταξύ 5:15 και  6:45, που επανεμφανίστηκαν τα παιδιά από το Harlem, είναι αδύνατο να εξακριβωθεί.

Στον απόηχο του Soul to Soul πολλά μπορεί να πει κανείς. Τόσο για την Tina Turner που μάγεψε τον αντρικό πληθυσμό, όσο και για την μοναδική εμφάνιση του Pickett, που λίγο αργότερα δήλωσε: ‘The Soul To Soul concert was the wildest of my career. It has got to be the wildest, most exciting place we'll ever play ... anytime, anywhere.’

Από όλους όμως τους καλλιτέχνες που έπαιξαν εκείνο το βράδυ ο Santana είχε αναμφισβήτητα τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στην νέα γενιά των μουσικών της περιοχής. Με πολλά κρουστά, όμορφες πολυρυθμίες και με τον Willie Bobo στις τιμπάλες, σίγουρα ήταν ο πιο "Αφρικανός" απο όλους. Αλλά αυτό που έκανε με την Latin μουσική και το Rock ήταν που έδωσε την μεγάλη ώθηση στο "Afro-Rock" εκείνης της περιόδου. Η εξίσωση ήταν προφανής, αν μπορεί να παντρευτεί η Λατινική μουσική με το Rock, τότε μπορεί να γίνει το ίδιο και με την Αφρικανική μουσική. Η συναυλία στην Άκκρα είχε φέρει τα πάνω κάτω, αναζωπυρώνοντας και το ενδιαφέρον της μουσικής βιομηχανίας των πρώην βρετανικών αποικιών της Δυτ. Αφρικής. Ενώ οι Fela Kuti & Segun Bucknor στο Lagos και οι Osibisa στο Λονδίνο έκαναν ότι έκαναν, μια "Αfro-Fusion" σκηνή γεννιόταν με συγκροτήματα όπως οι: Blo, Mono Mono, Ofo and Black Company, Ofege στην Νιγηρία και  Boombaya, Zonglo Bliz, Sawaaba Soundz, Big Beats, Hedzoleh Soundz στην Γκάνα. Ονόματα που μας είναι λίγο - πολύ γνωστά, μέσα από κάποιες πρόσφατες επανεκδόσεις & συλλογές, και την "τρέλα" των τελευταίων χρόνων για αυτές τις μουσικές (θύμα της οποίας είμαι και εγώ).
(Το κείμενο αυτό, στο μεγαλύτερο μέρος, βασίστηκε σε μια εκτενή ανάρτηση του καλού blog muthaphukkin, που αξίζει τον κόπο να την διαβάσετε ολόκληρη εδώ).

--------------------------------------------------- ................................................